Erken menopoz nedir?

Bir kadının normal şartlarda 40- 50’ li yaş aralığında, yumurtalık fonksiyonlarının yitirerek adet kanamasının sonlanmasıyla, doğurganlığının artık bittiğinin habercisi olan bu süreci yaşamaktadır. Ama bazı kadınlarda bu yaş aralığı 35’e ve 35’ yaş öncesine kadar düşmektedir. Yaşanan bu erken sürece, erken menopoz denir.

Kadınların yumurtalıklarının zaman içerisinde işlevini kaybederek, tamamen yok olduğu döneme menopoz denir. Vücut artık doğurganlığın olamayacağı için bazı değişiklere gider. Bu değişiklikler de küçük çaplı etkilerle kendini belli eder.

Bazı kadınlarda görülen erken menopoz süreci, bazı etkenlerden kaynaklandığı gibi genetik yatkınlıklarda söz konusu olabilmektedir. Günümüzde erken menopozun arttığı yönündeki bazı incelemeler sonucunda, kadınların hamile kalma yaşlarını mesleki, sosyal ve başka nedenlerle geciktirme eğiliminin artmış olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Menopoz her kadının yaşayacağı bir evre olmasına rağmen erken menopozun gerçekleşmesi büyük bir olumsuzluktur. Özellikle erken yaşta doğurganlığın bitmesi söz konusu iken, bir daha çocuk sahibi olamama düşüncesi, kadınları psikolojik olarak yıpratmaktadır. Günümüzde kariyer odaklı yaşayan, anneliği erteleyen kadınlar için kesinlikle yaşanacak en büyük talihsizlik olarak görülebilir.

Erken menopoz belirtileri nelerdir?

İlk belirti olarak adet kanamalarının hızlanmasıyla karşımıza çıkıyor.

Normalde adet döngüsü ortalama 28 günde bir olurken, adet döngüsünün 22 günden daha sık olması genellikle yumurtalık rezervinin azaldığına işarettir. FSH hormon yüksekliği tespit edilirse hastanın durumuna uygun üreme ve doğurganlığın korunması seçeneklerinin belirterek yardımcı olunabilir.

Vajinal Kuruluk

Adet döngüsü hızlanırken, azalan östrojen hormonu vajinal bölgeyi nemli tutan sıvının azalmasına bağlı olarak, vajinal kuruluk olabilir. Kuruluğa bağlı olarak da vajinal bölgede kaşıntı ve tahrişe neden olabilir. Bu dönemde yaşanan cinsel ilişkilerde kuruluğa bağlı ağrı ve tahriş sık görülmektedir. Vajinal kuruluk menopoz belirtileri arasında kadınları fiziksel ve duygusal olarak en çok rahatsız eden belirtiler arasındadır.

Cinsel İsteksizlik

Menopoz döneminde yaşanan androjen eksikliğine bağlı olarak cinsel isteksizlik yaşanabilmesi çok normaldir. Libido kaybı menopozun belirtisi olabileceği gibi menopoz belirtilerini hafifletmek için kullanılan ilaçlarında birer yan etkisi olabilmektedir.

Halsizlik

Sürekli bir yorgunluk hali, halsizlik menopozun ilk belirtileri arasındadır. Halsizliğe ilgisizlik, sinirlilik hali ve dikkat eksikliği de eşlik ederek, yoğun duygu çalkantılarının yaşanmasına neden olabilir. Bu dönemde yaşanan halsizlik hormonların hücre seviyesinde enerji kullanımını ayarlayamamasından dolayı meydana gelir. Bu durum günlük hayatı, ilişkileri ve yaşam kalitesini etkileyecek kadar şiddetli olabilmektedir.

Kilo Alma

Hormon dengesizliklerine bağlı olarak bel çevresi başta olmak üzere genel olarak kilo artışı görülebilir. Bu durum östrojenin azalmasıyla vücudun daha fazla yağ depolamasından ve metabolizmanın yavaşlamasından kaynaklanmaktadır. Bu dönemde düzenli olarak spor yapmak ve dengeli beslenme ile kilo kontrol altında tutulabilir.

Şişkinlik

Adet döneminde de sık sık görülen şişkinlik, menopoz döneminde de devam edebilir. Menopoza bağlı olarak düşük östrojen seviyesi, gıdaların sindirim sistemi tarafından daha yavaş işlenmesi ve normalden daha az üretilen safra nedeniyle şişkinliğe sebep olur.

Erken menopoza neden olan 6 faktör

Kariyer planlaması yapan kadınların, iş hayatlarında yaşadığı aşırı stres, çalışma koşulları ve bunun gibi birçok etken, erken menopozun yaşanmasına neden olmaktadır. Erken menopoza neden olacak diğer faktörlerden bahsedecek olursak;

• Otoimmun hastalıklar

Yumurtalıkların erken tükenmesi sonucunda ortaya çıkan menopozun en sık rastlanılan durumu, otoimmun hastalıklarının oluşturduğu hastalıkları kapsamaktadır. Otoimmun hastalığı; insanın bağışıklık sisteminin henüz bilinmeyen nedenlerden dolayı, kendi organlarını tehdit unsuru olarak görüp ve bu organlara saldırarak, onları yok etme çabasıdır. Eğer kadın vücudunda bu hastalık varsa, tehdit olarak görülen doku yumurtalıkları olarak algılanırsa, onların tahribi sonucu erken menopozun yaşanmasına neden olur.

• Ameliyatla yumurtalıkların alınması

Herhangi bir durumdan dolayı yumurtalıkların alınması gerekli ise ve kadının her iki yumurtalığının da alınması sonucunda erken menopoz yaşanabilmektedir. Bunun yanında diğer jinekolojik operasyonlarda da nadir olarak yumurtalıklar zarar görmüş olması da, erken menopoza yol açmaktadır.

• Kanser tedavileri

Kanser tedavisi için radyoterapi veya kemoterapi alan kadınlarda yumurtalıklar hasar görebildiği için erken menopoza yol açabilir.

• Aile öyküsü

Menopoza girme yaşını belirleyen en temel faktörlerden birisi de kadının annesinin menopoza girme yaşıyla alakalı olmasıdır. Eğer aile öyküsünde erken menopoz olasılığı varsa diğer nesillerde de erken menopoza girme riskinin yüksek bir oranda artış göstereceğini söyleyebiliriz.

• Kromozom bozuklukları

Frajil X Sendromu, Turner Sendromu gibi nadir görülen kromozom bozukluklarında dolayı yumurtalıklar erken yaşta tükenerek erken menopoza yol açabilir.

• Yaşam tarzı

Kişinin sigara içmesi ve alkol kullanması, menopozu hızlandırması veya erken yaşaması gibi bir durum yarattığını söylememiz mümkün değildir. Ayrıca aşırı stres, ruhsal bulanım erken menopozda büyük rol oynamaktadır. Ancak zaman içerisinde kullanıma bağlı olarak baş gösteren hastalıkları dâhil ederek oluşturduğu hastalıklar zinciriyle, erken menopoza zemin hazırlayabileceği düşünülmektedir.

Erken menopoz tedavi edilebilir mi?

Erken yaşta ortaya çıkmış menopoz olgularında özellikle otoimmun hastalıklarının neden olduğu durumlarda, kendiliğinden geri dönüş veya tedaviyle geri dönüş mümkün olabilmektedir. Genç yaşta menopoza girmiş olmanın getirdiği en önemli dezavantajlardan birisi, kemik erimesinin hızlanmasına neden olduğu için gerekli önlemler alınarak, kemikleri koruyucu tedaviye bir an önce başlanılması gerekir.

Ateş basması, vajinada kuruluk, ruhsal gerginlik gibi klasik menopoz belirtileri de çoğu durumda hormon tedavilerine yanıt vermektedir. Yumurta hücrelerinin tükenmesiyle ortaya çıkan erken menopoz olgularında kadının yumurta hücresi kalmadığı için kendi yumurtalarıyla gebelik oluşması imkânsızdır. Bu gibi durumlarda ilk akla gelen tüp bebek tedavileri olsa da, yumurtalıkların olmadığı durumlarda gebelik hiçbir şekilde sağlanamaz. Bu yüzden tek çare donör oosit yani başka bir kadından alınan yumurta hücreleriyle sağlanmış gebeliktir.

Yumurtalık dondurma işlemi nedir?

Bir hastalık karşısında veya yaşanan aksaklıkların risklerinden dolayı kadınların yumurtalık hücreleri dondurularak saklanabilmektedir. Özellikle kadının yumurtalıkların işlevlerini yerine getirdiği yani kaliteli ve sağlıklı olduğu zamanda operasyonla alınarak daha sonra kullanılmak üzere saklanabilmektedir. Bu işlem çok özel durumlarda uygulanırken, zahmetli ve pahalı bir uygulama olduğunu da belirtmekte fayda var.