FSH, Folikül Uyarıcı Hormon hormon demektir. Folikül ise, anne adayının gebelik elde edebilmesi için sahip olduğu yumurtaları içinde barındıran yumurta keseciğidir. Gebeliğin gerçekleşmesi için bu foliküllerin, anne adayının hipofiz bezinden salgılanan hormon ile uyarılması gerekmektedir. Herkesin kafatasının tam ortasına denk gelen, burnun üst tarafının arkasında ve iki gözün arasındaki bölümde hipofiz bezi bulunur. FSH beyinde hipofiz bezinden salgılanır, kadında yumurtayı saran folikülleri geliştirir, büyütür, olgunlaştırır, yumurtalığın ve ter bezlerinin işlevlerini gerçekleştirebilmelerine yardım eder. Erkeklerde ise FSH; testislerde bulunan sertoli hücreleri ve spermlerin üretildiği seminifer hücreleri etkiler. Bu bakımdan FSH’nin sperm üretimi ve gelişiminde etkili olduğu söylenebilir. vücudumuzda salgılanan diğer hormonlar gibi FSh’nin de salgılanma düzeni, düzeyi, yükselmesi, alçalması pek çok işlevi etkilemektedir.
FSH, kadında daha çok üreme ile ilgili işlevlerde etkili olduğundan kadın adet düzensizliği ya da doğal yolla gebelik elde edememe gibi sorunlarla doktora başvurduğunda FSH ölçülmesi gerekir.
FSH ölçümü için en doğru zaman kadının adetinin 2. ve 7. günleridir. Ancak FSH değerleri hızlı değişebildiğinden, kimi zaman iki ayrı adet döneminde ölçülen değerler birbirinden çok farklı çıkabilmektedir. Bu sebeple tek bir ölçüm sonucuna göre karar verilmez. Birkaç ay ara ile birkaç kez ölçülen FSH değerleri içinden en yüksek olan sonuç kadının normal değerini göstermektedir. Folikül Uyarıcı hormon değerinin nadiren normal seyretmesi değil, çoğunlukla normal olması gerekir. aksi halde doğal yolla gebelik mümkün olamayacaktır.
FSH ölçümü gebelikteki diğer rutin testler kadar hızlı sonuç vermekte ve basit yapılabilmektedir. Bu bağlamda kadının idrarında ya da kol damarından alınan kanda FSH değerine bakılabilir. Gebelikle ilgili Folikül Uyarıcı Hormon değerinin normal olduğu yorumunun yapılabilmesi için bu değerin 10 ml’nin altında çıkması gerekir. Ancak bazı kurumlarda, uzmanların kanıları bu değeri artı ya da eksi 1 oranında değiştirebilmektedir.
Kadının yumurtalıkları ve erkeğin testisleri yeterli düzeyde çalışmıyorsa FSH değeri yüksektir. Zira beyinde hipofiz bezinden salgılanan FSH bunları çalıştırabilmek, çalışmalarını düzenleyebilmek için normalde daha yüksek salgılanmak durumunda kalır. Düzenli çalışan yumurtalık ve testislere sahip olan kişilerde FSH değeri 10ml’nin altındadır. Bu değer 10-15 arasında ise yumurta ve sperm rezervi yetersiz, doğal yolla gebelik şansı düşüktür. Ancak FSH değeri 15-20 arasında ise doğal yolla gebelik imkansız, üremeye yardımcı tedavilerle mümkün, 25’in üzerindeyse tüp bebek tedavisi de dahil olmak üzere her hangi bir üremeye yardımcı tedavi ile gebelik söz konusu değildir.
FSH yumurtalık ve testis fonksiyonlarının durumu hakkında bilgi verdiğinden ve ilerleyen yaşla birlikte yumurtalıklar ve testislerde çalışma bozuklukları görüldüğünden yaş ilerledikçe FSH değerinin yükseldiğini söylemek mümkündür. Bazı vakalarda genç yaşlarda da FSH yüksekliği gözlense de genellikle yaşla bağdaşıktır. Bununla birlikte yumurtalık fonksiyonlarını olumsuz etkileyen ilaç kullananlarda ve genetik olarak bu sorunu taşıyanlarda da FSH değeri normalden yüksek çıkar.
FSH değerini düşürdüğü iddiasıyla önerilen ve kullanılan bazı hormon ilaçları bulunmaktadır. Ancak tıbbi ve bilimsel olarak FSH değerini düşürdüğü kanıtlanan her hangi bir ilaç henüz yoktur. Sadece etkileyebildiği iddiası vardır. Zira yumurta rezervi yaşla birlikte azalır ve henüz bunun önüne geçilememekte. Bu bakımdan FSH değerinin normalden yüksek olduğu görülen kadınlar o dönemde gebelik istemiyorlarsa, sonraki dönem için yumurtalarını saklamaları ya da bu rezerv daha da azalmadan gebe kalmaları önerilir.