Hepatit A ve Hepatit B virüs kaynaklı enfeksiyonlardır. Hepatit A enfeksiyonu genellikle iyi yıkanmamış yiyecek ve içeceklerden bulaşan ve tam olarak kendiliğinden iyileşen bir sarılık türüdür, kalıcı hastalığa sebep olmaz. Hepatit A, taşıyıcılık yaratmayan, hatta gebelik esnasında geçirildiğinde bile geçirilen enfeksiyonun bebekte bir anomali ya da sakatlık yaratmadığı bir enfeksiyondur.

Hepatit B ise cinsel yolla ve kan ürünleri ile bir de doğumla bulaşabilen bir virüs enfeksiyonudur. Hepatit B, doğum sırasında veya emzirme ile anneden bebeğe geçebilir, ancak anne karnındaki bebekte herhangi bir anomali ya da sakatlık yaratmaz. Hepatit B, kişiye bulaştıktan sonra 2- 6 ay arasında değişen bir kuluçka dönemi yaşanır. Ardından kişi grip benzeri hafif belirtiler yaşar ve bu başlangıç enfeksiyonundan sonra bazı kişilere virüs kalıcı olarak yerleşir ve buna da “taşıyıcılık” adı verilir. Ancak bu taşıyıcılık herkeste oluşmaz, çoğunlukla enfeksiyon tamamen iyileşir ve kişide bağışıklık gelişir.

Bir kadının gebelikte Hepatit B geçirmesi ya da daha önceden Hepatit B geçirmiş bir kadının gebe kalması durumunda gebelik sırasında düşük, ölü doğum ya da anomali, sakatlık oluşmaz. Ancak doğum sırasında veya emzirme yoluyla bebeğe geçme ve hastalık oluşturma riski vardır. Bu bakımdan böyle bir durumda annenlere emzirmemeleri önerilir.

Taşıyıcı annelerden doğan bebeklere doğumdan sonra ilk 12 saat içerisinde 0.5 ml Hepatit B immunglobulin ile birlikte ilk doz Hepatit B aşısı yapılır. Aşının ikinci dozu ise bebek 1 aylıkken yapılmalı ve bebek 6 aylıkken son doz yapılır. Bu tedavi bebekleri % 90-95 oranında koruyabildiği için, bebekler tedaviye rağmen enfeksiyonun geçişi açısından takip edilir.

Anti HBS; Hepatit B yüzey antikoru kavramına verilen addır. Kişinin vücudunda Hepatit B varlığı durumunda Hepatit B yüzey antijenini nötrleştirmek amacıyla vücudun ürettiği koruyucu proteine Anti HBS adı verilmektedir.

Anti HBS testi neden yapılır?

Bir kişinin Hepatit B hastası olduğundan şüphe edilmesi durumunda Anti HBS testi yapılmaktadır. Kişinin hepatit B virüsüne karşı, enfeksiyon ya da aşılama yoluyla kazanılmış bir bağışıklığının bulunup bulunmadığını gösteren test Anti HBS testidir. Bu test, virüsün bağışıklık kontrolü amacıyla kullanılmaktadır. Bununla birlikte virüsün vücuttan atıldığının ve yaşam boyu sürecek bağışıklığın göstergesi olması nedeniyle de Anti HBS testi, hepatit B virüs enfeksiyonun takibinde de kullanılmaktadır. Ayrıca bazı hastalık vakalarında; karaciğer nakli yapılmış olan hastalarda Hepatit B’nin tekrarlamasını önlemek amacıyla yapılan immünglobulin tedavisinin izlenmesinde Anti HBS testi kullanılabilir.

Hepatit B’nin yüzey antijeni (HBsAg) nedir?

Yapılan testlerde HBsAg’nin “pozitif” olması kişinin hepatit B ile enfekte olduğunu, vücudunda Hepatit B enfeksiyonu olduğunu göstermektedir. Bu enfeksiyon “akut” veya “kronik” olabilir.  İşte bu enfekte olmuş kişiler, bu virüsü kan yoluyla diğer kişilere de bulaştırabilecekleri için tehlikeli bir durum ortaya çıkar.

Hepatit B’nin yüzey antikoru (HBsAb veya Anti-HBs) nedir?

Kişinin kan testinde HBsAb’nin (anti-HBs) “pozitif” çıkması demek, kişinin Hepatit B aşısına pozitif yanıt vermiş olması ya da akut hepatit B enfeksiyonundan tamamen kurtulmuş olması anlamına gelir. Bu bağlamda kanda HBsAb’nin Pozitif çıkması, kişinin hepatit B enfeksiyonlarına karşı bağışıklık kazandığını ve artık hiç kimseye bulaştıramayacağını göstermektedir.

Hepatit B çekirdek antikoru (HBcAb veya anti-HBc) nedir?

Hepatit B çekirdek antikoru olan HBcAb, virüsün bir parçası haline gelen bir antikordur ve koruyucu değildir. Testte HBcAb’nin “pozitif” veya “reaktif” çıkması, bir dönem var olan ancak atlatılmış olan veya şu an var olan inflamasyonun bir göstergesidir. Bu testin değerlendirilmesi aslında, diğer 2 testin sonuçlarına bağlıdır. Eğer vakada çekirdek antikoru koruma amaçlı yüzey antikoru ile birlikte görülüyorsa, inflamasyonun yeni olmadığı, bir süredir var olduğu ve iyileşmekte olduğu anlaşılır. Uzun süredir var olan, iyileşmeyen enfeksiyon olması durumunda, çoğunlukla çekirdek antikoru virüsle beraber görülmektedir, yani vakada HBsAg pozitiftir.

Anti Hbs testi pozitif olması ne anlama gelir?

Anti Hbs genellikle bir kan testi türü olan Elisa yöntemiyle yapılan bir test çeşididir. Eliza testi çoğunlukla Aids, Hepatit ve türevlerini anlamak amaçlı yapılmaktadır ve burada bağışıklık sistemiyle ilgili sorunlar teste tabi tutulur. Test yapılan kişinin aşırı duyarlılık göstermesi durumunda Elisa testi çok küçük bir miktarda da olsa hata payı barındırmakta, aslında negatif olduğu halde pozitif sonuç çıkabilmektedir.

Hastada Anti Hbs  pozitifliği çıkması durumunda kişinin Hepatit B’ye karşı bağışıklığı bulunduğu şeklinde yorum yapılır. Anti Hbs  pozitifliği demek, kişinin Hepatit B’ye karşın korunuyor olması demektir ve bu durum kesinlikle bir sağlık sorunu göstergesi değildir. Anti HBS pozitifliği  hepatit B aşısı uygulanarak ya da virüsü alarak; başka bir ifadeyle sağlık sorunu yaşayarak  oluşmuş olabilir. Bu durumun anlaşılması için kişiye Anti HBc Ig G testi yapılabilir. Anti HBc Ig G testinin pozitif sonuç vermesi, kişinin virüsü alarak yaşadığı sağlık sorunu sonrasında bağışıklık oluşturduğu anlamına gelir.

Anti Hbs’nin negatif olması ne anlama gelir?

Yapılan kan testlerinde Anti Hbs’nin negatif olması demek; Hepatit B hastalığına karşı koruyuculuğu olduğunu, başka bir ifadeyle Hepatit B yüzey antikorunun olmadığını göstermektedir. Böyle bir vakada kişi, Hepatit B aşısı yaptırarak kolaylıkla koruyuculuk kazanabilir.

Test sonucuna göre ya da doktorun takdirine göre gerek görülürse kişiye “Hepatit B kan paneli” diye anılan kolay bir kan testi yapılabilir. Bu test için gerekli kan örneği rutin kan testlerindeki gibi alınır ve bunun ardından Hepatit B kan oturumu 3 kolay test şeklinde yapılır.

Bu işlemlerin yanında bazı koşulların varlığında doktor; ilk önce testten 6 ay sonra, ardından ise hepatit B durumunun yeniden değerlendirilmesi için ek olarak bir kan testi daha isteyebilir. Doktor; hastanın Hepatit B ile ek olarak yeni enfekte olduğunu düşünüyorsa, hastanın kanında virüsün tespit edilebilmesi için virüsün bulaşmasının ardından 4 ile 6 hafta geçmesi gerekiyor. Yani virüs bulaştıktan ancak 4 – 6 hafta sonrasında kanda tespit edilebildiği için Hepatit B kan testi bu sürecin sonrasında yapılır. Hepatit B kan testi sonuçlarının yorumlanması hastalar için biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Zira duruma etki eden pek çok faktör aynı anda etkin olabiliyor. Bu sebeple de testin negatif ya da pozitif çıktığı her iki koşulda da doktorun ifadeleri, anlatımı ve hastanın tam olarak anlamış olması çok önemlidir.

Hepatit B kan panelini oluşturan 3 test ve sonuçlarının yorumlanma biçimi

Hepatit B kan oturumu için hastadan tek bir kan örneği alınması yeterlidir ve bu kan örneği ile 3 test yapılır.

Hastanın;

• HBsAg  (hepatit B yüzey antijeni)
• HBsAb veya Anti-HBs (hepatit B yüzey antikoru)
• HBcAb  veya anti-HBc (hepatit B çekirdek antikoru) değerleri pozitif çıkarsa kişi hasta olabilir.

Sağlıklı bir kişide Anti HBS değerleri ne olmalı?

Hepatitten korunmak için vücuttaki anti hbs değeri pozitif olmalıdır. Ancak proteinlerin ve antikorların etkisi farklı kişilerin vücutlarında farklı etkiler göstermektedir. Ancak yapılan testte Anti HBS değerinin 10’un altında olması Hepatit bakımından ciddi anlamda tehlike arz etmektedir. Kan testinde çıkacak olan 10, Hepatit için belirlenen en alt sınırdır ve doğru bir değerlendirme için tek başına yeterli değildir. Kişinin Hepatite karşı tamamen korunması için vücuttaki yüzey antikoru değerinin de taban sınırının belli bir miktarda üstünde olması doğru olur. Tehlike için belirlenen alt sınır 10 olsa bile, kişinin Hepatitten garantili bir şekilde korunması için gereken değer az 50’dir.