Tüp bebek tedavisi, üremeye yardımcı olmak veya olası gebelikte genetik problemleri önlemek ve çocuk sahibi olabilmeye yardımcı olmak için uygulanan karmaşık bir prosedürler serisidir. Tüp bebek sırasında olgun yumurtalar yumurtalıklardan toplanır (alınır) ve bir laboratuvarda sperm ile bir araya getirilerek döllenir. Sonra döllenmiş yumurta olan embriyo veya embriyolar rahme transfer edilir. Klasik bir tüp bebek tedavisi yaklaşık üç hafta sürer. Bazen bu adımlar farklı parçalara ayrılır ve işlem daha da uzun sürebilir.

Tüp bebek tedavisi, yardımcı üreme teknolojisinin en etkili şeklidir ve bu tedavide anne adayının ve baba adayının kendi üreme hücreleri kullanılır. Yani tüp bebek tedavisi ile elde edilen gebeliklerin doğal yolla elde edilen gebeliklerden tek farkı gebeliğin oluşma şeklidir.

Bir çiftin tüp bebek tedavisi uygulanarak sağlıklı bir bebek sahibi olma şansı; yaş ve kısırlığın nedeni gibi birçok faktöre bağlıdır. Çoğunlukla da başarılı bir gebelik elde edilebilir, sağlıklı bir doğum gerçekleştirilebilir. Ancak tüp bebek tedavisinin çoğu çift için maddi olarak biraz masraflı, duygusal açıdan da sıkıntılı olabiliyor. İşte birtakım yükleri olan bu tedavide başarı şansını artırmak için de kimi zaman anne adayının rahmine birden fazla embriyo transfer edilebiliyor. Ama birden fazla sayıda embriyo naklinin de çoğul gebelik riski taşıdığının altını çizmekte fayda var. 

Olumlu etkileri kesinlikle risklerinden daha fazla olan tüp bebek tedavisinin nasıl çalıştığı, tedavinin potansiyel riskleri ve bu kısırlığı tedavi etme yönteminin uygun olup olmadığı konusunda tüp bebek uzmanları en detaylı şekilde yardımcı olabilir.

Tüp bebek tedavisi tek seçenek mi?

Kesinlikle hayır, ancak üremeye yardımcı tedaviler arasında en etkili olan yöntem olabilir. Tüp bebek tedavisi kısırlık veya genetik problemler konusunda çok başarılı bir tedavidir. Kısırlığı tedavi etmek için tüp bebek tedavisi seçeneği öncesinde, anne ve baba adayları yumurta üretimini veya rahim içi döllenmeyi arttırmak için üreme ilaçları da dahil olmak üzere daha az zahmetli tedavi seçeneklerini deneyebilir. Kısırlık sorunu olan çiftlerde tam da yumurtlama zamanında spermin doğrudan rahme yakın bir yere yerleştirilmesi işlemi de çok başarılı sonuçlar verebilir. 

Her ne kadar normal şartlar altında tüp bebek tedavisi üremeye yardımcı tedavilerden ilk seçenek olmasa da, bazen tüp bebek tedavisi 40 yaş üstü kadınlarda kısırlık için birincil tedavi olarak sunulmaktadır. Bununla birlikte bazı sağlık sorunları olan çiftler için de diğer seçenekler göz ardı edilir ve tüp bebek tedavisi yapılabilir. 

Direkt olarak tüp bebek tedavisi gerektiren sorunlar

• Fallop tüpü hasarı veya tıkanması

Fallop tüpü hasarı veya tıkanması durumunda yumurtanın döllenmesi veya bir embriyonun rahme ulaşması zorlaşır ya da engellenir.

• Yumurtlama bozuklukları

Kadının yumurtlama düzensizlikleri varsa doğal yolla döllenme için daha az yumurta bulunur ve gebelik zorlaşır.

• Endometriozis

Endometriozis, rahim dokusunun rahmin dışına çıkıp yumurtalıklarda veya fallop tüplerinde büyümesi durumudur. Bu durumda da çoğunlukla yumurtalıkların, rahmin ve fallop tüplerinin işlevleri olumsuz etkilenir, doğal yolla gebelik zorlaşır. 

• Rahim miyomları

Miyomlar, rahmin duvarında iyi huylu tümörlerdir ve 30’lu ve 40’lı yaşlarda kadınlarda yaygın olarak görülür. Miyomlar, döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasına engel olabilir.

• Tüplerin bağlanması veya cerrahi müdahale ile alınması

Tüp bağlanması, fallop tüplerinin gebeliği kalıcı olarak önlemek için bağlandığı veya bloke edildiği bir işlemdir. Bu tür bir durumda kadın gebe kalmak isterse tüp bebek tedavisi en doğru alternatif olabilir.

• Bozulmuş sperm üretimi veya işlev bozuklukları 

Doğal yolla gebelik elde edebilmek için baba adayının belli sayıda ve kalitede sperme sahip olması gerekiyor. Ortalamanın altında olan sperm konsantrasyonu, zayıf sperm hareketi (zayıf mobilite) veya sperm büyüklüğünün düşüklüğü gibi anormallikler, spermin bir yumurtayı döllemesini zorlaştırabilir. Eğer baba adayında sperm anormallikleri tespit edilirse, sorunun düzeltilebilir olup olmadığı veya altta yatan sağlık sorunlarının neler olduğu kontrol edilir ve genellikle bu tür bir durumda tüp bebek tedavisine başvurulur. 

• Açıklanamayan kısırlık

Açıklanamayan kısırlık, doğal yolla gebeliğe engel olan sorunlar bakımından çift değerlendirildiğinde kesin bir kısırlık nedeni bulunamaması durumudur. Bu tür bir durumda tüp bebek tedavisi doğru bir tedavi seçeneğidir. 

• Genetik bir hastalık

Bilinen genetik bir rahatsızlığı olan çiftlerde, bebeğin de genetik bozukluk bulaştırma riski göz önünde bulundurularak preimplantasyon genetik testler yapılabilir. Tüp bebek tedavisinde yumurtalar toplandıktan ve döllendikten sonra, bazı genetik problemler bulunmasa da belirli genetik problemler için taranır. Bu taramalar sonucunda tanımlanmış problemleri içermeyen embriyolar rahme aktarılabilir.

Kanser veya diğer sağlık sorunları olan çiftlerde doğurganlığın korunması

Doğurganlığa zarar verebilecek olan radyasyon veya kemoterapi gibi kanser tedavisine başlaması gereken çiftlerde doğurganlığın korunması için tüp bebek tedavisi iyi bir seçenek olabilir. Kadınlar yumurtalıklarından toplanmış ve daha sonra kullanılmak üzere döllenmemiş halde yumurtalarını dondurabilir. Veya var olan yumurtalar döllenebilir ve ileride kullanılmak üzere embriyo olarak dondurulabilir.

Tüp bebek tedavisinin olası riskleri

• Çoğul gebelik

Tüp bebek tedavisi, birden fazla embriyo rahme transfer edildiğinde çoğul doğum riskini artırır. Çoğul fetüslere sahip bir hamilelik, erken doğum riski ve düşük doğum ağırlıklı bebek riski açısından tekil bir gebeliklere göre daha yüksek risklidir. 

• Erken doğum ve düşük doğum ağırlığı

Bazı araştırmalara göre tüp bebek tedavisi, erken doğum veya düşük doğum ağırlıklı bebek riskini çok az da olsa artırmaktadır. Ancak bu konuda kesin geçerli veriler olduğu da söylenemez.

• Over hiperstimülasyonu sendromu

Yumurtlamayı tetiklemek için insan koryonik gonadotropin (HCG) gibi enjekte edilebilir doğurganlık ilaçlarının kullanılması, yumurtalıkların şişmesi ve ağrılı olması şeklinde semptom veren yumurtalık hiperstimülasyon sendromuna neden olabilir. Bu sorunda belirtiler tipik olarak bir hafta sürer ve hafif karın ağrısı, şişkinlik, bulantı, kusma ve ishal şeklindedir. Ancak tedavi ile gebe kalınması durumunda semptomlar birkaç hafta sürebilir. Bazı vakalarda ise nadiren de olsa hızlı kilo alımı ve nefes darlığına da neden olabilecek daha şiddetli bir over hiperstimülasyon sendromu gelişmesi söz konusu olabilir.

• Düşük

Taze embriyolarla yapılan tüp bebek tedavisi ile hamile kalanlar için düşük yapma oranı doğal yolla hamile kalan kadınlara benzerdir. İster doğal yolla isterse tüp bebek tedavisi ile gebelik olsun her hamileliğin yaklaşık % 15 -% 25 oranında düşük riski vardır ve bu risk annenin yaşı arttıkça artar.

• Yumurta toplama prosedürü komplikasyonları

Yumurta toplamak için aspire edici bir iğnenin kullanılması gerekiyor ve bu da muhtemelen kanamaya, enfeksiyona veya bağırsakta, mesanede veya bir kan damarında hasara neden olabilir. Ayrıca riskler eğer genel anestezi kullanılıyorsa riskler daha yüksek olabilir.

• Ektopik gebelik (dış gebelik)

Tüp bebek tedavisi gören kadınların yaklaşık % 2 – % 5’i ektopik gebelik yaşar. dış gebelik, döllenmiş yumurtanın rahme değil de, rahim dışına, genellikle bir fallop tüpü içine yerleşir. Döllenmiş yumurta rahim dışında başka bir alanda yaşayamadığı için de hamilelik devam edemez. 

• Doğum kusurları

Anne adayının yaşı, gebeliğin doğal yolla mı, yoksa tüp bebek tedavisi ile mi gerçekleştiğine bakılmaksızın doğum kusurlarının gelişiminde birincil risk faktörüdür. Tüp bebek tedavisi ile olan gebeliklerde bebeklerin bazı doğum kusurları riski altında olup olmadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. (KAYNAK)

• Kanser

Kanser türleri ve gebeliklere dair yapılan bazı çalışmalar, yumurta büyümesini teşvik etmek için kullanılan bazı ilaçlar ile spesifik bir yumurtalık tümörünün gelişimi arasında bir bağlantı olabileceğini öne sürmektedir. Ancak ardından yapılan pek çok çalışma ise bu bulguları çok da fazla desteklememektedir. Güncel çalışmalara göre göğüs kanseri, endometriyal kanser, servikal kanser veya yumurtalık kanseri ve tüp bebek tedavisi ilaçları arasında belirgin bir bağlantı ya da artan bir risk bulunduğu söylenemez. 

• Stres

Tüp bebek tedavisi finansal, fiziksel ve duygusal olarak zorlayıcı olabilir. Özellikle de tedavinin başarılı olup olmayacağı belirsizliği strese sebep olur. Stresin tüp bebek tedavisinde başarıyı olumsuz etkileyebileceğine dair veriler bulunmaktadır. Bu bağlamda tedavi süresince danışmanlardan, aileden ve arkadaşlardan destek almak hem anne hem de baba adayının kısırlık tedavisinin iniş ve çıkışlarında yardımcı olabilir.

Tüp bebek tedavisine nasıl hazırlanılır?

Tüp bebek tedavisi için klinik seçerken, kliniğin başarı oranının, hastanın yaşı ve tıbbi sorunları, kliniğin tedavi popülasyonu ve tedavi yaklaşımları gibi birçok faktör bir arada değerlendirilmelidir. Bununla birlikte tedavi prosedürünün her adımına ilişkin maliyetler hakkında da ayrıntılı bilgi almak önemlidir.

Tüp bebek tedavisi öncesinde yapılması gereken testler 

• Yumurtalık rezervi testi

Anne adayının yumurta sayısı ve kalitesini belirlemek için doktor, adet döngüsünün ilk birkaç günü boyunca kandaki folikül uyarıcı hormon (FSH), estradiol (östrojen) ve anti-müllerian hormon konsantrasyonunu test edebilir. Genellikle yumurtalıkların ultrason muayenesinde kontrol edilmesiyle birlikte kullanılan test sonuçları, yumurtalıkların üreme ilaçlarına nasıl cevap vereceğini tahmin etmeye yardımcı olabilir.

• Semen analizi

Tüp bebek tedavisinde ilk yapılan doğurganlık değerlendirmelerinin bir parçası olarak yapılmadıysa, tedavi başlamadan kısa bir süre önce semen analizi yapılır.

• Enfeksiyonel hastalık taraması

Anne ve baba adaylarına tüp bebek tedavisine başlanmadan önce HIV de dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıklar taraması yapılır.

• Uygulama (sahte) embriyo transferi

Doktor, anne adayının rahim boşluğunun derinliğini ve embriyoların rahme başarılı bir şekilde yerleştirme olasılığını belirlemek için öncelikle sahte bir embriyo transferi yapılabilir.

• Rahim değerlendirmesi

Tüp bebek tedavisine başlamadan önce doktor, rahim içi astarını inceleyecektir. Bu işlem, rahim ağzına sıvı enjekte edilen bir sonohisterografi ve rahim boşluğunun görüntülerini oluşturmak için bir ultrason muayenesini içerebilir. Vajinadan ve rahim ağzından ince, esnek ve ışıklı bir teleskopun gönderildiği ve rahme yerleştirildiği histeroskopi işlemi yapılır, bu alanlar görüntülenir.

Tüp bebek tedavisine başlamadan önce en önemli sorular ve cevapları 

• Kaç tane embriyo transfer edilecek? 

Transfer edilen embriyoların sayısı tipik olarak yaş ve alınan yumurta sayısına göredir. İmplantasyon oranı yaşlı kadınlar için düşük olduğundan, daha fazla embriyo transfer edilir. Ancak kadın daha önceden, yani genç yaşlardayken yumurtalarını dondurduysa ya da embriyo dondurulduysa tek embriyo transfer edilebilir. Zaten ülkemizdeki yasal düzenlemelere gör çoğul gebelik riskini en aza indirebilmek için tüp bebek tedavisinde genellikle bir embriyo ve gerekli görülürse iki tane embriyo transfer edilmektedir. Tedavi öncesinde kaç tane embriyo transfer edileceğinin de doktorla konuşulması önemlidir. 

Fazla embriyolar ne yapılacak? 

Bir tüp bebek tedavisinde genellikle birden fazla sayıda kaliteli ve gebeliğe uygun embriyo gelişmektedir. Bu şekilde transfer edilenden daha fazla olan embriyoların dondurulması yolu izlenebilir. Çünkü başarısız bir tüp bebek denemesinden bir süre sonra yeniden denemek istenebilir. Aynı prosedürleri yeniden yaşamamak adına fazla embriyoları dondurmak mantıklı ve faydalı bir seçenektir. Ayrıca her embriyonun donma ve çözülme işleminde hayatta kalamadığı da göz önünde bulundurulmalı ve mümkün olan en fazla sayıda embriyo dondurulması yoluna gidilmelidir. 

Çoğul gebelik riski ile nasıl başa çıkılacak?

Tüp bebek tedavisinde rahme birden fazla embriyo transfer edilmesi durumunda neredeyse transfer edilen embriyo sayısı kadar çoğul gebelik riski vardır. Elbette ki çoğul gebelik riski de beraberinde hem anne adayı hem de bebekler için sağlık açısından riskler oluşturuyor. Bazı vakalarda ise anne adayının gebe kalma olasılığının çok düşük olduğu gözlenebiliyor ve gebelik olmamasına kıyasla çoğul gebelik daha olumlu olabiliyor. 

Tüp bebek tedavisi birbirini destekleyen aşamalardan oluşur!

Klasik tüp bebek tedavisi; danışmanlık, yumurtalıkların uyarılması, yumurta toplama ve sperm alımı, döllenme ve embriyo transferi olmak üzere 5 temel aşamadan oluşur. Herhangi bir ekstra işlemin gerekmediği klasik tüp bebek tedavisi 2 – 3 hafta sürebilir. Ancak gebeliği kolaylaştıracak ekstra yaklaşımlar uygulandığında süre daha uzun olabilir, kimi zaman da ilk denemede gebelik elde edilemeyebilir ve ikinci ya da üçüncü denemeler gerekebilir, bu süre uzayabilir. 

• Aşama: Danışmanlık

Tüp bebek tedavisine başvuran çiftlerden öncelikle ayrıntılı bir sağlık durumu öyküsü alınır, geçmiş hastalıklar, genetik özellikler, kullanılan ilaçlar, tedaviler öğrenilir. Ne kadar zamandır doğal yolla gebelik deneyip başarılı olunamadığı önemlidir. Çiftin mevcut sağlık ve üremeye yetisi durumunu öğrenmek için pek çok test ve muayene de yapılır. Tüp bebek tedavisi için koşullar uygunsa çifte tüp bebek tedavisinin ne olduğu, nasıl yapılacağı, neler uygulanacağı, olası riskleri gibi pek çok konuda ayrıntılı bilgi verilir. Tüm şartlar yerindeyse tedaviye başlanır. 

• Aşama: Yumurtlama tedavisi

Tüp bebek tedavisi sırasında yumurtalıkları birden fazla yumurta üretmeye teşvik etmek için sentetik hormonlarla tedavi yapılır, ilaç reçete edilir.  Normalde zaten üreme çağındaki kadınların yumurtalıklarında her ay 1 tane yumurta gelişir. Ancak yumurtlama tedavisi yapılırsa daha fazla sayıda yumurta elde edilebilir. Tüp bebek tedavisinde ise birden fazla yumurtaya ihtiyaç vardır. Çünkü bazı yumurtalar laboratuvarda normal şekilde döllenmez veya gelişmez. Yumurtlama tedavisi ile birden fazla sayıda yumurta elde edildiğinde döllenme ve kaliteli embriyo gelişimi şansı da daha yüksek olur.

Yumurtlama tedavisinde şu ilaçlara ihtiyaç duyulur!

• Yumurtalık uyarılması için kullanılan ilaçlar

Yumurtalıkları uyarmak için, bir folikül uyarıcı hormon (FSH), bir luteinize edici hormon (LH) veya her ikisinin bir kombinasyonunu içeren bir ilaç enjekte edilebilir. Bu ilaçlar aynı anda birden fazla yumurta gelişmesini teşvik eder.

• Yumurta olgunlaşması için ilaçlar

Foliküller yumurta alımına hazır olduğunda ki bu genellikle 8 – 14 gün sonra, yumurtaların olgunlaşmasına yardımcı olmak için insan koryonik gonadotropin (HCG) veya başka ilaçlar alınır.

• Erken yumurtlamayı önlemek için kullanılan ilaçlar

Yumurtaların yumurtalıklardan tam olgunlaşınca çıkması önemlidir. Bu ilaçlar da vücudun gelişmekte olan yumurtaları çok kısa sürede dışarı salmasını önler.

• Rahmin astarını gebeliğe hazırlamak için ilaçlar

Yumurta toplama gününde veya embriyo transferi sırasında doktor, rahmin iç kısmının implantasyona daha açık, daha uygun hale gelmesi için progesteron takviyesi almayı önerir.

Tüp bebek tedavisinin başından sonuna kadar tedaviyi yürüten doktor, hangi ilaçların kullanılacağını ve ne zaman kullanacağını ayrıntılı olarak anlatacaktır. Genellikle yumurtalar toplanmaya hazır olmadan önce 1- 2 haftalık yumurtalık uyarılmasına ihtiyaç olur.

Yumurtaların ne zaman toplanmaya hazır olduğunu belirlemek için doktor, aşağıdaki işlemleri yapar:

• Vajinal ultrason: Yumurtalıklardaki yumurtaların olgunlaştığı sıvı dolu yumurtalık keseleri olan folikül gelişimini izlemek için yapılan görüntüleme incelemesidir. 
• Yumurtalık uyarıcı ilaçlara vücudun cevabını ölçmek için kan testleri yapılır. Östrojen seviyeleri tipik olarak foliküller geliştikçe artar ve progesteron seviyeleri ise yumurtlamadan sonraya kadar düşük kalır.

Tüp bebek tedavileri bazen  yumurta toplama işleminden önce iptal edilmek durumunda kalınır. Örneğin; yumurta geliştirme aşamasında yetersiz sayıda folikül gelişmiş olması, zamanında erken yumurtlama, çok fazla folikül gelişmesi ve over hiperstimülasyonu sendromu gibi durumlarda tedavi iptal edilir. Bir zaman sonra yeniden denenir. 

Tüp bebek tedavisi denemesinin iptal edilmesi durumunda doktor, bir sonraki denemede daha iyi bir yanıt almak için ilaçları veya dozlarını değiştirmeyi önerebilir ya da gerekiyorsa ekstra işlemler yapılabilir. 

• Aşama: Yumurta toplama

Yumurta toplama işlemi doktorun ofisinde veya klinikte son enjeksiyondan 34 – 36 saat sonra ve yumurtlamadan önce yapılabilir. Yumurta toplama sırasında anne adayına yatıştırıcı ve ağrı kesici ilaç verilecektir.

Yumurta toplama işlemi için çoğunlukla transvajinal ultrason aspirasyonu kullanılır. Folikülleri tanımlamak için vajinaya bir ultrason probu yerleştirilir. Daha sonra vajinadan ve yumurtaların alınması için foliküllerden geçen bir ultrason kılavuzuna ince bir iğne sokulur. Yumurtalar bulunur ve toplanır. Eğer yumurtalıklara transvajinal ultrason yoluyla erişilemiyorsa, iğneyi yönlendirmek için abdominal bir ultrason kullanılabilir. Bulunan yumurtalar, bir emme cihazına bağlı bir iğne vasıtasıyla foliküllerden çıkarılır. Birden fazla yumurta yaklaşık 20 dakika içinde çıkarılabilir.

Olgun yumurtalar besleyici bir sıvıya (kültür ortamı) yerleştirilir ve inkübe edilir. Sağlıklı ve olgun görünen yumurtalar embriyo oluşturmaya çalışmak için sperm ile aynı ortama konur. Ancak bütün yumurtalar başarıyla döllenemez.

Yumurta toplama işleminden sonra kadın, kramp ve şişkinlik veya baskı hissi yaşayabilir.

Sperm alımı

Baba adayı, yumurta toplama gününde belirtilen saatte doktorun ofisinde bir semen örneği veya yumurta alma sabahı mastürbasyon yoluyla klinikte meni verir. Bazen testis aspirasyonu, yani iğnenin kullanılması veya spermi doğrudan testisten çıkarmak için cerrahi prosedür gibi başka yöntemlerle de sperm alınabilir. Sperm, laboratuvarda semen sıvısından ayrılır ve kaliteli spermler yumurta ile aynı ortama konur.

• Aşama: Dölleme

Döllenme için yaygın iki tane yöntem kullanılmaktadır. Bunlardan birisi geleneksel döllenme, bir diğeri de İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) şeklindedir.

Geleneksel döllenme: Sağlıklı sperm ve olgun yumurtalar karıştırılır ve gece boyunca inkübe edilir.

İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI): Her olgun yumurtanın içine bir tane sağlıklı spermin doğrudan enjekte edilmesidir. ICSI sıklıkla semen kalitesi veya sayısında bir sorun olan veya önceki tüp bebek tedavisi döngüleri sırasında döllenme denemesi başarısız olan çiftlere uygulanır.

Bazı durumlarda ise doktor, embriyo transferinden önce başka prosedürler de önerebilir.

• Yardımlı tarama

Döllenmeden yaklaşık 5 – 6 gün sonra bir embriyo, çevresindeki zarından (zona pellucida) çatlar ve rahmin içine girebilir. Yaşı ileri olan kadınlarda veya çok sayıda başarısız tüp bebek tedavisi  denemesi olan kadınlarda doktor, embriyo tarama ve tutunmasına yardımcı olmak için transferden hemen önce zona pellucidada bir delik açma tekniği olan yardımlı tarama önerebilir. Yardımlı tarama işlemi, dondurma yönteminde zona pellucida sertleştirebileceği için önceden dondurulmuş yumurtalar veya embriyolar için de faydalıdır.

• Preimplantasyon genetik test

Embriyolar, inkübatörde küçük bir numunenin alınabileceği ve belirli genetik hastalıklar veya doğru sayıda kromozom için test edilebilecekleri bir aşamaya gelinceye kadar, tipik olarak 5 – 6 günlük bir gelişimden geçer. Tüm taramaların sonucuna göre sorunlardan etkilenen genleri veya kromozomları içermeyen embriyolar rahme transfer edilebilir. Embriyo transferi öncesi genetik test, bebeğin genetik bir problem taşımı riskini azaltabilirken, riski ortadan kaldıramaz. Prenatal test hala önerilebilir.

• Embriyo transferi

Embriyo transferi doktorunuzun ofisinde veya bir klinikte yapılır ve genellikle yumurta alımından 2 – 5 gün sonra yapılır. Aşamalar şu şekilde ilerler:

• İşlem öncesinde anne adayına hafif bir yatıştırıcı verilebilir. 
• Prosedür genellikle ağrısızdır, ancak hafif kramplar hissedilebilir. Bunun için doktor, vajinaya, rahim ağzınıza ve rahme kateter adı verilen uzun, ince, esnek bir tüp yerleştirir.
• Küçük bir miktar sıvı içinde süspansiyon haline getirilmiş bir veya daha fazla embriyo içeren bir şırınga kateterin ucuna tutturulur.
• Doktor, şırıngayı kullanarak embriyo veya embriyoları rahme yerleştirir.

Süreç başarılı olursa embriyo, yumurta alımından yaklaşık 6 – 10 gün sonra rahim astarına tutunur. 

Embriyo transferi sonrası

Embriyo transferinden sonra anne adayları normal günlük aktivitelerine devam edebilir. Ancak yumurtalıklar hala geniş ve hassas olabilir. Bundan kaynaklı oluşabilecek yan etkiler ve rahatsızlıklar konusunda dikkatli olmakta fayda var. 

Embriyo transferinden sonra yaşanabilecek tipik yan etkiler 

• İşlemden kısa bir süre sonra az miktarda berrak veya kanlı sıvı gelmesi ki bu tutunma, yerleşme kanaması şeklinde adlandırılır. 
• Yüksek östrojen seviyeleri nedeniyle memelerde hassasiyet,
• Hafif şişkinlik,
• Hafif kramp, 
• Kabızlık

Embriyo transferinden sonra hafif ağrılar normalken, şiddetli ağrı olması durumunda doktora başvurmak önerilir. Doktor, anne adayını enfeksiyon, yumurtalığın bükülmesi (yumurtalık torsiyonu) ve ciddi yumurtalık hiperstimülasyon sendromu gibi komplikasyonlar için değerlendirmelidir. 

Tüp bebek tedavisinde sonuç alma

Yumurta alındıktan yaklaşık 12 gün sonra doktor hamileliğin olup olmadığını tespit etmek için kanda gebelik testi yapar. 

Testin sonucunda kadının hamile olduğu tespit edilirse, bir kadın doğum uzmanına gebelik takibi için yönlendirilir. Ancak tedavi başarısız olduysa hamilelik yoksa progesteron alımı durdurulur ve muhtemelen bir hafta içinde adet kanaması olur. Bu süreçte adet kanaması beklenen dönemde olmazsa veya olağandışı kanama olursa doktora başvurmak gerekir. Başka bir tüp bebek tedavisi denemesi içinse doktor ile birlikte yeni bir planlama yapılabilir. 

Başarısız bir tüp bebek denemesinden sonra sağlıklı bir bebek doğurma olasılığı nelere bağlıdır?

• Anne adayının yaşı

Anne adayının yaşı ne kadar genç olursa, hamile kalmak ve tüp bebek tedavisi ile sağlıklı bir bebek doğurmak o kadar olasıdır. 

• Embriyo kalitesi

Daha kaliteli embriyoların (5. gün) transferi, daha az gelişmiş embriyolara (2. veya 3. gün) kıyasla daha yüksek gebelik oranlarıyla ilişkilidir. Bununla birlikte tüm embriyolar gelişim sürecinden geçemez. 

• Gebelik öyküsü

Anne adayının daha önceden hiç doğum yapıp yapmaması tüp bebek tedavisinde önemlidir. Çünkü daha önce doğum yapmış olan kadınların tüp bebek tedavisi kullanarak hamile kalma olasılıkları hiç doğum yapmayan kadınlardan daha fazladır. Daha önce birden çok kez tüp bebek tedavisi denemiş, ancak hamile kalmamış kadınlar içinse başarı oranları düşüktür .

• Kısırlık nedeni

Normal kalitede ve sayıda bir yumurta rezervine sahip olmak tüp bebek tedavisi ile hamile kalabilme şansını artırır. Şiddetli endometriozisi olan kadınların ise tüp bebek tedavisi ile gebe kalma şansı açıklanamayan kısırlığa sahip kadınlardan daha azdır.

• Yaşam tarzı faktörleri

Sigara içen kadınlardan genellikle tüp bebek tedavisi sırasında daha az yumurta toplanır. Sigara içmek, tüp bebek tedavisi kullanarak bir kadının gebe kalabilme şansını yaklaşık % 50 azaltabilir. Bununla birlikte obezite de hamile kalma ve bebek sahibi olma şansını azaltırken, aynı şekilde alkol kullanımı, zararlı madde alımı, aşırı kafein ve bazı ilaçlar da üreme yetisi için zararlı olabilir.