Tüp bebek uygulaması, kısırlık yaşayan çiftlerin bebek sahibi olmasında son çare olarak görülüyor olsa da bazen uzmanlar kısırlığa sebep olan nedenlerin yoğunluğuna paralel olarak tüp bebeği ilk seçenek olarak da tercih edebilirler. Aşılama gibi tüp bebek öncesi tekniklerle boşa vakit ve enerji kaybı yaşamamak ve çifte riskli bir masraf yükü taşıtmamak adına ilk baş vurulan yöntem tüp bebek olabilmektedir. Zira çiftlerde olumsuz sonuçlanan her uygulama negatif ve hatta depresif duygu ve düşüncelerin oluşmasına sebep olmakta ve çiftin bu anlamda motivasyonunu düşürebilmektedir. Dolayısıyla tüp bebek tedavisi, gerekli görüldüğü durumlarda son çare olarak değil ilk çare olarak karşımıza çıkabilmektedir.

Tüp bebek uygulamasının ilk çaremi yoksa son çaremi olacağı ise çiftin kısırlık nedenleri ile bağlantılı olarak ortaya çıkar. Bu nedenle ilk yapılması gereken kısırlığın temel ve gerçek nedeninin tespit edilmesidir.

Kısırlık sebepleri ve yaklaşık oranları

Ana sebepler:

• Sperm yokluğu,azlığı,bozukluğu ve işlevsizliği %30
• Yumurtlama bozuklukları %25
• Tüp hasarları %20
• Açıklanamayan grup %25

Diğer sebepler:

• Endometriozis
• Cinsel ilişki yetmezliği yada seyrekliği
• Rahim anormallikleri, servikal mukus eksikliği veya difonksiyonu
• Genital tüberküloz, genel düşkünlük yaratan hastalıklar

Kısırlığın temel nedeni tespit edildikten sonra çiftlere en uygun tedavi yöntemi anlatılır. Kısırlık tedavisindeki gelişmeler neredeyse tüm çiftlere belli bir oranda gebelik fırsatı sunar.

Kısırlık sebebinin erkekten kaynaklandığı azospermi, şiddetli oligoastenospermi,şiddetli astenospermi, kötü morfoloji tesbit edilen çiftlerin tedavisinde ilk tercih tüp bebek (IVF/ICSI) yöntemidir. Hafif oligoastenospermili hastalarda aşılama denenebilir.

Kısırlık sebebinin kadından kaynaklandığı yumurtlama bozukluğu olan çiftlerin tedavisinde nedene yönelik yöntem seçilir.

Beyinde bulunan hipotalamus ve hipofiz bezinden hormon üretiminin olmaması yada yetersiz olması durumunda hastalara yumurtalık uyaran hormonlar dışardan verilir. Süt hormonu fazlalığı olan hastalarda ise süt hormonu azaltıcı ilaçlar kullanılır. Polikistik over sendromu olan obez hastalarda egzersiz ve kilo kaybı tedavinin ilk basamağıdır. Ancak bu aşamadan sonra tedavinin şekline karar verilir. Daha sonra ilk olarak yumurtlama tedavisi, aşılama yada son olarak tüp bebek tedavisi basamakları izlenecek şekilde bir tedavi yöntemi belirlenir.

Kısırlık sebebi kadının her iki tüpünün hasarlı olması ise bu çiftlerin tedavisinde tüp bebek ilk tercih edilen yöntemdir. Tüpte sıvı toplanması durumunda laparoskopi ile tüp alınması, endometriyozise bağlı yapışıklıklar varlığında laparoskopi ile yapışıklıkların açılması cerrahi olarak tercih edilebilir. Rahim içerisinde polip veya miyom var ise öncelikle bunlar çıkartılır.

Açıklanamayan kısırlıkta öncelikle yumurtlama tedavisi, daha sonra aşılama, en son olarakta tüp bebek tercih edilmekteysede bu grup hastalarda tüp bebek tedavisi en yüksek gebelik başarısı sağlayan tedavi seçeneğidir. Ancak tedaviye önce basit yöntemlerle başlayarak daha sonraki aşamalarda nispeten daha uzun ve masraflı olan tüp bebeğe yönelmekte yarar vardır.

Günümüzde kısırlık sebepleri arasında ilerlemiş yaş kadın içinde erkek içinde önemli hale gelmiştir. Özellikle 35 yaşından sonra çiftler 6 ay içerisinde gebelik elde edemiyorlarsa hızlı bir şekilde uzmana başvurmalı, kısırlık sebebi tesbit edildikten sonra hızlı bir şekilde tedaviye geçilmelidir. 40 yaş üzeri yumurtalıklarda yumurtaların tükenmeye başladığı kadınlarda zaman kaybedilmeden tüp bebek tedavisi uygulanmalıdır.

Günümüzde üzerinde durulması gereken bir diğer hususta genç yaşlarda kanser tedavisi gören hastaların kemoterapi ve radyoterapiye bağlı yumurta ve spermlerini kaybetmeleri nedeniyle yaşadıkları kısırlık vakalarıdır. Bu durumun önüne geçebilmek için kanser hastalarına bu tedavilerden önce bilgi verilmeli yumurta dondurulması (bekar kızlarda genel anestezi altında kızlık zarı bozulmadan işlem yapılabilir), sperm dondurulması, evli çiftlerde embriyo dondurulması gibi tüp bebek tedavi teknikleri ile kısırlığın önüne geçilebileceği bilgisi hastalarla paylaşılmalıdır. Böylelikle kanser hastalarının üreme yetenekleri kaybolmadan önce çocuk sahibi olabilme şansları ve umutları korunmalı ve yaşama daha sıkı tutunmaları yönünde desteklenmelidirler.