Tüp bebek tedavisi sırasında, yumurtalar istenilen büyüklüğe ulaşmasının ardından, kalçadan uyguanan bir “çatlatma iğnesi” ile yumurtalar çatlatılır. Çatlatma iğnesi uygulandıktan 36 saat sonra yumurtalar toplanmaya başlanır. Olgun yumurtaların toplanması işlemine “OPU (oosyte pick up, yumurta toplama)” denir.
Öncelikle anne adayının rahim içi ultrasonu çekilerek, yumurta toplama işlemi yapılır. Ultrason yardımı ile yumurtalıkların genel sağlık durumu incelenir. Yapılan ultrason muayenesinin ardından, jinekolojik muayene pozisyonuna alınır. Eğer yumurtalar sağlıklı ise ve durumunda her hangi bir problem bulunmuyorsa, anne adayına lokal anestezi yapılarak, yumurta toplama işlemine devam edilir. Yumurta toplama işlemi sırasında, lokal anestezi desteği ile hastanın ağrı çekmemesi sağlanır. Anestezinin uygulanmasının ardından, kanül kullanılarak rahmin içerisinde meydana gelen yumurtaları, kesesinin içerisinde tutan folliküllerin içine girilerek, sıvı enjeksiyon yardımı ile alınır. Folliküller sayesinde oluşan sıvılar, mikroskopta gözlemlenerek, yumurtanın gelişip gelişmediğine bakılır. Follikülde yumurta görülmemesi halinde, aynı enjeksiyon yardımı ile follikülün içi özel hazırlanmış bir sıvı ile temizlenir. Follikülün içinde olması gereken yumurta, son defa alınmaya çalışılır. Bu sayede yumurta toplama işlemi tamamlanır.
Yumurtanın toplanacağı zamanı belirlemek, tedavinin en önemli evrelerinden biridir. Kaliteli ve miktarı fazla olan yumurtaya ulaşabilmek için, anne adayının belirtilen zaman içerisinde tüp bebek merkezinde bulunması oldukça önemlidir. Uygulanan çatlatma iğnesinin ardından geçen 35 saatlik sürenin daha da ilerlemesi halinde, yumurtalar kalitelerini kaybeder ve folliküllerin içinden yumurta elde edilemeyebilir. Bu tip problemlere ise, boş follikül sendromu ismi verilir. Böyle bir problemin karşısında, anne adayına yeniden çatlatma iğnesi uygulanarak, ertesi gün tekrar hastaneye çağrılır. Yumurta toplama işlemi, fazlası ile titizlik gerektiren bir evredir. Bu sebepten dolayı, tecrübe sahibi doktarlar tarafından uygulanması oldukça önemlidir. Bu sebepten dolayı, kesinlikle yumurta toplama randevusuna size belirtilen zamanda giderek, doktorunuzun sizin için belirlediği uygun saati ihmal etmemeniz gerekmektedir.
Yumurta toplama işlemi, anestezi uygulanmaması halinde fazlası ile can yakabilmektedir. Eskiden yumurtalar, anne adayı uyuşturulmadan, canlı canlı alınır ve anne adaylarının canları çok yanardı. Tüp bebek tedavisini yaptırmak isteyen anne adaylarının, bu uygulamada en çok korktukları dönem bu aşamaydı. Günümüzde ise, gerekli olan bölge lokal anestezi ile uyuşturularak, anne adayının acı hissetmemesi sağlanmaktadır.
Yumurta toplama işlemi, yaklaşık 30 dakika civarında kadar sürer. İşlemin ardından 1 veya 2 saat klinikte dinlenmeniz istenir. Daha sonra tüp bebek merkezinden, doktorunuz tarafından herhangi bir sakınca bulunmaması halinde taburcu edilirsiniz.
Bazı merkezlerde lokal anestezi ile uygulanırken, bir çok merkezde ise, hafif genel anestezi şeklinde hasta uyutulur. Bu hastanın durumuna ve isteğine göre de değişiklik gösterebilir. Genel anestezi ile uygulandığı zaman, hasta hiçbir şey hissetmez, lokal anestezi ile yapılan uygulamalarda ise, bazen çok hafif derecede olsa rahatsızlık duyabilir. Ama genellikle ağrılı ve rahatsız edici bir işlem değildir. İşlemin uygulandığı esnada, genel anestezi uygulanma durumuna karşı, hastaneye gelmeden önce 6 saat boyunca su da dahil olmak üzere hiçbir şey yemeyip, içmemeniz gerekecektir. Bu konuda durumunuza göre size gerekli bilgi verilecektir.
İşlemin uygulanmasının ardından, hafif ağrı hissedilebilir. Size tavsiye edilen uygun ağrı kesici ile (genellikle parasetamol) rahatlama sağlanır. Çok hafif derecede vajinal kanama ile karşılaşılabilir. Bu durum kendi kendine aynı gün içerisinde kesilir. Çok az görülse de, fazla kanama olması halinde, doktor tarafından uygulanan tampon ile kanama kısa bir süre içerisinde durdurulur. Kanama için ped kullanmamalı, tampon kullanmamalısınız.
Çok az bir ihtimal ile komplikasyon görülebilir. Bu riskler, yumurtalıkta kanama olması, vajende kanama olması, pelvik enfeksiyon gibi komplikasyonlardır.
Yumurtanın toplandığı gün, baba adayı sperm verir. Sperm laboratuvar ortamında hazırlanarak, yıkama işlemi uygulanır. Sperm veremeyen veya çok az canlı spermi olan erkeklerde TESE yöntemi ile sperm alınır.
Alınan spermler ve toplanan yumurtalar ile döllenme (fertilizasyon) aşamasına geçilir. Döllenme işlemi sonraki basamakta detaylı olarak anlatılmıştır.
Yumurta toplama işleminden yaklaşık 1 saat sonra, hastanın tüp bebek merkezinden taburcu olarak, 24 saat evde istirahat etmesi istenir.
Toplanan yumurtalar mikroskop ile değerlendirilir. Her bir yumurta, olgunluklarına göre derecelendirilir. Yumurtanın olgunluğu, döllenebilme kapasitesini belirler. Uygulanmaya karar verilmiş olan yönteme göre inseminasyon yapılır.
Yumurta toplaması (OPU) ve inkübasyon işlemi ardından, tüp bebek tedavilerindeki en önemli ve en son evre “Embrio Transferi” işlemidir.