Polikistik over sendromu nedir?

Polikistik over sendromu ( PCOS ) kadınlarda ergenlikten menopoza kadar çeşitli sağlık sorunları ile birlikte ortaya çıkabilen bir hastalıktır. İçinde çok sayıda içi sıvı dolu kesecik bulunan yumurtalık anlamına gelen polikistik over sendromu; adet düzensizlikleri, tüylenme ve infertilite yani kısırlık gibi problemlere neden olmaktadır. Neden olduğuna dair bilinen başlıca sorun, insülin direnci ve erkeklik hormonunun yükselmesi ile meydana geldiği yönündedir.

Normal olarak her kadında, her ay yumurtalıklarda birkaç yüz milyon yumurta gelişmekte ve fonksiyonel olarak büyümektedirler. Bunların arasında en güçlü olanı büyürken, diğer yumurtaların büyümesi engellenmektedir. Polikistik over durumunda ise, bütün yumurtaların bir anda gelişim göstermesi ve hiçbirinin yeterli düzeye erişememesidir.

Yumurtalığın içinde kalan bu yumurta kesecikleri aynı zamanda erkeklik hormonu da salgılandığı için polikistik over belirtileri gözlenmektedir. Yumurtalıklara ultrasonla bakıldığında da orta boy nohut tanesi büyüklüğünde keseciklerin oluştuğu görülmektedir. Adı nedeniyle birçok kişide kansere neden olacağı endişesi oluştursa da, polikistik overin yumurtalık kanseri ile hiçbir alakası bulunmamaktadır.

Polikistik over sendromunun belirtisi nelerdir?

• Polikistik over sendromunda, düzenli yumurtlama gerçekleşmemektedir. Buna bağlı olarak adet düzensizliği ve vücutta erkeklik hormonunun artışı meydana gelir.
  Erkeklik hormonunun artması ile deri yağlanarak, akne oluşumuna neden olur.
• Vücutta erkeksi tüylenme denilen dudakların üst kısmında ve yanaklarda tüylenmeler meydana gelir.
• İlerleyen aşamalarda ise, göğsün ortasında, çevresinde ve karnın alt kısmı ile bacakların diz üstü kısımlarında tüylenmelere neden olur.
• Kanda yükselen insülin nedeni ile obezite, koroner kalp damar hastalıkları ve şeker hastalığının oluşmasında da neden olduğu bilinmektedir.

Polikistik over sendromu neden oluşur?

Polikistik over sendromunun nedenleri araştırıldığında, genetik faktörünün etkili olduğu saptanmıştır. Uzmanlar anneden geçebildiği gibi babadan da geçme ihtimali olduğunu söylemektedir. Genetik faktör etkili bir hastalık olmasından dolayı tedavisi biraz zor olmaktadır. Ancak mevcut olan sorunlarına çözüm yolları bulunmaktadır. Kötü beslenme alışkanlıkları ve egzersiz yapmama gibi kilo artışına neden olan diğer faktörler sendromu tetikleyebilmektedir.

Polikistik over sendromunun teşhisi

Polikistik over sendromu teşhisindeki kriterler, yıllar içerisinde yapılan araştırma ve bilimsel kanıtlara bağlı olarak birçok kez değişmiştir. Ancak değişmeyen tek kuralı; polikistik over sendromun teşhisinin konulabilmesi için sabit bir bulgusunun olmadığıdır. Yukarıda bahsettiğimiz belirtilerin bazıları veya birkaçının görülme ihtimali varken, bazen hiçbir belirti göstermeden ilerleyebilmektedir. Son zamanlarda uzmanlar tarafından ortak olarak kabul edilen görüş; belirtilerin en az ikisinin varlığında polikistik over sendromunun teşhisinin konulabileceği yönündedir. Ancak yine de bu belirtilere göre tanının konulması oldukça zor olabilmektedir.

Polikistik over sendromu olmayan normal kadınların da % 20’sinde ultrason kontrollerinde polikistik görüntü saptanmaktadır. Ayrıca bulguların bulunmasına rağmen overler de kisttik oluşum gözlemlenmediği durumlarda olabilmektedir. Kısacası polikistik over sendromunun teşhisi net ve kesin bir bilgi olmadığı için kolay konulmamaktadır.

Ultrason ile overlere bakıldığında; büyümüş, hiperekojenik stromalı ve multipl periferik küçük antral follikül kistlere rastlanılır. Fakat bu görüntüye rağmen PKOS teşhisi için yeterli sayılmamaktadır. PCOS teşhisi için laboratuvar testlerinden de yararlanmak gerekir. Laboratuvar testlerinin yapılması ile aşağıdaki kan değerleri görülmektedir.

• Serbest testosteron yüksek olmaktadır.
• DHEA-S yükselme gösterir.
• SHBG (Seks Hormonu Bağlayıcı Globülün) çok düşüktür.
• Kan insülin düzeyinde de artış gözlenir.
• Açlık kan şekeri ve şeker yükleme testlerinin sonuçları da yüksek olmaktadır.
• Son olarak LH yüksek, FSH düşüktür.

Polikistik over sendromunun tedavisi

PCOS tedavilerinde hastalığı tamamen ortadan kaldırabilecek kesin ve etkili bir yöntem bulunmamaktadır. Hastada meydana gelen belirtilerin giderilebilmesi için tedavi seçenekleri oluşturulur. Adet düzensizliği ve tüylenme gibi problemlerin, doğum kontrol ilaçları sayesinde etkisiz hale getirebilmektedir. Ayrıca bu tedavi ile birlikte yumurtalıklarda üretilen erkeklik hormonu baskılanmasıdır. Tedavinin amacı, vücutta yeni tüylerin oluşumunun engellenmektir. Uygulanan tedaviden sonuç alabilmek için en az, 6 ay ile 1 yıl beklemek gerekir.

Bu tedaviler PKOS’un yarattığı etkileri giderebilmek için değil, yeni oluşumun engellemesi için yapılmaktadır. Ne yazık ki, oluşan tüyler için etkili bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Bunlar için ağda, elektroliz gibi epilasyon yöntemleri ile giderilebilmesidir. Eğer doğum kontrol ilaçları kullanılmadan önce tüyler alınırsa, yöntem başarısız olur. Bunun yanında alınan tüyler yeniden ve daha yoğun bir şekilde çıkma ihtimalide yaratılmış olur.

Polikistik over olan kadınların birçoğunda yumurtlama gerçekleşmediği için infertilite yani kısırlık problemine söz konusu olabilir. Eğer hastanın çocuk sahibi olma ihtimali var ise, kullanılacak tedavi yumurtlama sağlayıcı ilaçların kullanılmasında yana olmaktadır. Bu tedaviler sayesinde polikistik over sendromu görülen kadınların % 80’ninde yumurtlama sağlanabilmektedir.

Gerek kısırlık gerekse tüylenme tedavilerinde izlenecek ilk yol, bir diyetisyen eşliğinde kontrollü kilo verilmesinden geçmektedir. Çünkü aşırı kilonun hormonal düzenin bozulmasına neden olduğu için PKOS sendromunun belirtilerini arttıracaktır. Bu nedenle kilo kaybı ile hormonal düzenin normal şekle girebilmesi gerekir. Fakat bazı durumlarda PKOS hastaları normal ve hatta daha zayıf olabilmektedir.

Polikistik over sendromunun tedavisindeki ilaçlar oldukça etkili olsa da, bazen ilaçla tedavide başarı sağlanamadığında, laparaskopi ile yumurtalıklara cerrahi bir girişim ( Ovarian drilling ) uygulanabilir. PKOS görülen hastalarının yumurtalığın dış kısmı beyaz görünümlü, sert ve kalın bir tabaka ile çevrelidir. Bu yüzden yumurtlamayı engelleyerek, kısırlık sorununa yol açmaktadır. Laparoskopi sırasında drilling yani delme işlemi yapılarak bu sorun çözülebilmektedir.

Akıllı telefonlarınıza Pepapp uygulamasını indirerek adet ve yumurtlama dönemlerinizi kolayca takip edebilirsiniz.