Kadınların üreme organlarının yılda en az bir kere kontrol edilmesi ile bazı hastalıkların varlığının teşhisi ve tedavisi amacıyla uygulanır. Kadının rahim ve vajinal bölgesinde var olan kötü huylu hücre dokuları ve enfeksiyon vakaları rutin jinekolojik muayene sayesinde erken evrede teşhis edilerek, ciddi sağlık sorunlarının önüne geçilebilmektedir. Bu doğrultuda jinekolojik muayenelerini yalnızca bir şikayet olması halinde uygulanmaması gerektiğini, kadınların fizyolojik olarak önem taşıyan bu organlarının fonksiyonelliğinin devam ettirilebilmesi için her kadının yılda en az 1 defa jinekolojik muayene olması önerilir. Ayrıca serviks yani rahim ağzı kanseri riskine karşı, smear testinin de muayene esnasında yılda 1 defa yaptırılması gerekir.

Jinekolojik muayene kadın hastalıkları, gebelik takipleri ve gebelik sorunlarının tespiti gibi oldukça ciddi olguları, kapsamlı bir şekilde araştırılması amacı ile kadın doğum uzmanları ( jinekolog ) tarafından yapılmaktadır.

Jinekolojik muayeneler oldukça kısa bir süre içerisinde gerçekleştirilen ağrısız kontrol işlemleridir. Kadınlar ilk muayenelerinde biraz tedirgin olabilir. Ancak muayenenin oldukça kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirildiğini öğrendiklerinde, daha rahat oldukları gibi sağlıkları açısından önem taşıyan bu muayenelerin yapılmasının gerektiğini anlayabilmektedirler.

Jinekolojik muayene ne zaman yaptırılmalı?

Jinekolojik muayenenin yaptırılması için herhangi bir zaman aralığı yoktur. Muayene adet dönemi içerisinde ya da normal dönemlerde yapılabilir. Fakat adet kanamalarını olduğu dönemlerde yapılan muayeneler rahim ağzı hakkında net bilgiye ulaşılmasını engelleyebilir. Bu nedenle smear testinin bu dönemler dışında yaptırılması gerekir. Kişinin acil bir rahatsızlığı bulunmuyor ise, jinekolojik muayenenin adet dönemlerinin dışında yaptırılması önerilir.

Jinekolojik muayene nasıl yapılır?

Hastanın hikâyesi değerlendirilir

Genel muayenelerde olduğu gibi jinekolojik muayenelerde de doktor ilk olarak hastanın öyküsünü ele alır. Hastanın yaşı, mesleği, medeni durumu, ilişki durumu, doğum ya da düşük hikâyesi, cerrahi operasyonlar, kürtaj, daha önce geçirmiş olduğu hastalıklar, adet kanamalarının düzeni, süresi ve miktarı hakkında detaylı bilgiyi edinir. Ayrıca hastanın sigara alkol gibi zararlı alışkanlıklarının olup olmadığı ve kronik bir hastalık nedeni ile kullandığı ilaçların bilgisi alınır. Doktorun hastaya yönelttiği bu sorular, rahatsızlığının teşhisi ve tedavisi için yönlendirici etkenlerdir. Bu nedenle doktorun yönelttiği sorulara doğru ve net cevaplar verilmesi, tedavi açısından yararlı olacaktır. Ayrıca bu bilgiler hasta ve doktoru arasında sınırlı kalmaktadır.

Jinekolojik muayene masası

Hastanın öyküsü alındıktan sonra, jinekolojik muayene için kontrol işlemine geçilir. Hasta jinekolojik muayene masasına alt bölgesindeki kıyafetlerini çıkararak üzerinde bir örtü ile oturur. Masanın her iki tarafında yer alan destek kollarının üzerine bacaklarını koyar. Hastanın almış olduğu bu pozisyona litotomi adı verilir. Hastanın bu pozisyonu vajinanın daha net bir şekilde görülmesine ve incelenmesine yardımcı olur. Jinekolojik muayene esnasında ilk olarak karın bölgesi ve dış genital organları incelenir. Hastanın patolojik bir rahatsızlığının veya daha önce geçirilmiş bir cerrahi operasyonun olup olmadığı hakkında bilgi edinilir. Daha sonra spekulum muayenesi yapılır.

Spekulum muayenesi

Spekulum plastik ya da metalden oluşan iki parçalı gaga şeklinde bir materyaldir. Vajina içerisine yerleştirilerek, iki parça arasından vajina içinin gözlemlenmesini sağlar. Spekulum ile vajina içerisindeki akıntının ve diğer patolojilerin varlığı rahat bir şekilde izlenir. Rahim ağzında herhangi bir yara, polip ve benzeri bir erozyonun varlığı araştırılır. Eğer gerekirse bu esnada serviksten yani rahim ağzından smear testi alınır. Ayrıca vajinada akıntı söz konusu ise bir çubuk ile değerlendirilmek üzere kültür örneği alınır. Tüm bu işlemler tamamen ağrısız gerçekleşir. Cinsel hayatı aktif olmayan hastalar bu muayeneyi olamaz.

El ile muayene ( bimanuel )

Bu muayenenin amacı rahim, yumurtalık ve komşu dokularının etrafında bulunan patolojik durumlarının incelenmesini içerir. Miyom ya da kisttik yapılar el ile kontrol edildiğinde hissedilebilir. Doktor iki parmağını vajina içerisine, diğer elini ise karnın alt bölgesine yerleştirir. Bu şekilde mevcut olan patolojileri değerlendirebilir. Bakire bayanlarda ise vajinal yoldan muayene yerine tek parmağı rektuma yerleştirerek, rektal muayene gerçekleştirilir. Bu yöntem ile rahim, yumurtalık ve komşu dokularında bulunan patolojilerin değerlendirmesini yapabilir.

Ultrason ile jinekolojik muayene

Jinekolojik muayenenin ardında doktor eğer gerek duyuyor ise, ultrason muayenesi de yapılabilir. Ancak ultrason muayenesi genel olarak tüm muayenelerin ardından karın yada vajinal yoldan gerçekleştirilebilir. Karın bölgesinden yapılan muayenelerde, hastanın idrarını tutması gerekir. Vajinal kontrollerde ise hastanın idrar yapma ihtiyacının olmaması gerekir. Yapılan muayene sonucunda rahim ve yumurtalık hakkında bilgi edinilir ve bu doğrultuda hastadan kan ve idrar tahlilleri de istenebilir.