Gebelik dönemi bir kadının yaşamının belki de en önemli ve en çok özen gösterilmesi gereken sürecidir. Gebelikte kadının ne yediği, ne içtiği, nelerden kaçınması gerektiği, uyku düzeni, çalışma koşulları ve psikolojisi gebeliğin seyri ve bebeğin gelişimi açısından çok önemlidir.

Hayatın her döneminde sağlıklı ve dengeli beslenme önemli olmakla birlikte gebelik döneminde çok daha fazla önem arz eder. Bu bağlamda söylenebilecek en önemli husus ise tek yönlü değil de, çok yönlü, çok çeşitli beslenmek şeklindedir. Bu süreçte kadınlar; protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve minerallerden gereği kadar almalı, hiçbir besin yönünden aşırıya kaçmamalıdır.

Gebelik döneminde anne adayının vücudunun bütün besin maddelerine, besin gruplarına ihtiyacı vardır ve bu ihtiyaç gün geçtikçe artar. Normal şartlar altında gebelik öncesinde sağlıklı bir kadının günlük kalori ihtiyacı 1800 – 2000 kalori iken, gebelikte önce günlük 150, ilerleyen aylarda ise günlük 300 kalori fazladan almak gerekir. Bu bağlamda gebelikte anne adaylarının günlük 2100 – 2300 kalori civarında alması önerilir. Ancak her kadının vücudu ve metabolizması farklı çalışabildiği için anne adayının günlük gereksinim duyduğu kalori ve izlemesi gereken beslenme programı farklılık gösterebilir. Bu bağlamda gebelik planlayan kadınların hem bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanından hem de bir beslenme uzmanından yardım alması önerilir.

Gebelikte kadının düzenli ve yeterli beslenmesine ek olarak gebelik boyunca her gün doktorun önerisiyle demir ilacı kullanılması ve gebeliğin ilk aylarında folik asit vitamini alması önerilir. Gebelikte nasıl ki, sağlıklı beslenme konusunda doktordan öneri almak gerekiyorsa, demir, folik asit ya da diğer takviyeleri de birebir doktorun önermesi, reçete etmesi gerekmektedir. Zira gebelikte kadının yapacağı, yapmayacağı her şey doktor tarafından belirlenmektedir.

Gebelik planlandığı andan itibaren düzenli olarak doktor kontrollerine gidilmesi ve gebelik başladıktan sonra da bu kontrollerin sıklaştırılarak uygulanması gerekmektedir. İşte bu kontrollerde doktor, anne adayının beslenmesinde bir eksik ya da yanlış olup olmadığını tespit eder, gerektiği yerde de müdahale eder. Gebelikte yeterli beslenmediği tespit edilen anne adaylarına doktor, multivitamin takviyeleri de önerilebilmektedir.

Gebelik dönemi boyunca dengeli ve yeterli beslenen anne adaylarının ortalama 10 – 12 kilo civarında alması beklenir. Düzenli olarak doktor kontrollerine giden kadının kilosu da takip edilir. Bu bakımdan gebeliğin ilk 3 ayda ortalama 0,5 – 1 kilo alması yeterliyken, ikinci 3 aylık dönemde 3 – 4 kilo, son 3 aylık süreçteyse ayda 2 kilo şeklinde alınması normal kabul edilir. Ancak burada bahsi geçen kilo oranı gebelik öncesinde aşırı kilolu ya da aşırı zayıf değil, normal kiloda olan ve gebelik süresince de yeterli, dengeli beslenen kadınlar için geçerlidir. Bunun dışındaki durumlarda gebelik kilosunun birkaç kilo az ya da fazla olması normal olarak karşılanabilir.

Gebelikte önerilen besinler

• Sebzeler,
• Meyveler (aşırı olmadan, günde 2 – 3 porsiyon kadar),
• Süt, yoğurt ve peynir,
• Balık,
• Kırmızı et,
• Tavuk eti,
• Bolca su,
• Her gün 2 porsiyon mevsim salatası,
• Yumurta

Gebelikte önerilmeyen besinler

• Tatlılar, pastalar, şekerlemeler,
• Cips, bisküvi, kraker,
• Aşırı yağlı, tuzlu, şekerli hazır paketli gıdalar,
• Fastfood ürünler,
• Light, diyet ürünler,
• Az pişmiş ya da çiğ et,
• Pastörize edilmemiş süt,
• Asitli, şekerli, gazlı içecekler,
• Hazır meyve suları,
• Çiğ köfte,
• İyi pişmemiş yumurta, ketçap ve mayonez

Gebelikte kesinlikle yasak olan besinler

• Alkol,
• Sigara,
• Uyuşturucu maddeler

Gebelik döneminde beslenme esasları

Gebelik dışındaki dönemde sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenen kadınların aslında gebelik döneminde bu beslenme düzenlerine devam etmeleri yeterlidir. Bu bağlamda aşırı yağlı yiyeceklerden, gereksiz aşırı kalori içeren ve besleyici değeri olmayan kek, bisküvi gibi yiyeceklerden mümkün olduğunca kaçınmak gebelik beslenmesinin en önemli hususlarındandır. Anne adaylarının hamur işlerini ve yağlı yiyecekleri çok fazla tüketmemesi, hatta bunlardan uzak durması gerekir. Gebelikte baklava ve benzeri şerbetli tatlılar veya diğer tatlıların çok küçük porsiyonlar halinde haftada bir kez olacak şekilde tüketilmesinde her hangi bir sakınca yoktur. Ancak bu tür besinler aşırı kalori içerdikleri için çok kolay kilo aldırabilirler bu da gebelikte hem anne adayının hem de bebeğin sağlığı açısından istenmeyen bir durumdur. Gebelikte çikolata tüketimi ile ilgili de haftada 1 – 2 kez minik parçalar halinde bitter çikolata tüketmenin zararı olmayacağını söylemek mümkündür.

Anne adayları gün içerisinde sık sık ve az az olacak şekilde, küçük porsiyonlar halinde yemek yemeli ve normalde yemek yedikleri tabakların daha küçük olanlarını kullanmalılar. Bu bağlamda anne adayları günde 3 öğün değil, 5 – 6 öğün olacak şekilde beslenmeli. Yemeklerde aşırı tuz, yağ ya da şeker bulunmamalıdır. Zaten normal dönemde de sağlıklı beslenme bakımından asla önerilmeyen fast food yiyeceklerden kaçınmak çok önemlidir.

Zengin ve kaliteli mineral, vitamin kaynağı oldukları için gebelik beslenmesinde meyve ve sebzelerin tüketilmesi çok faydalıdır. Bu bakımdan anne adayları her gün mutlaka 2 – 3 porsiyon meyve, öğle ya da akşam yemeklerinde ise en az bir porsiyon sebze tüketmelidir.

Sağlıklı bir vücut ve sağlıklı bir bebek için protein çok önemli olduğu için gebelikte et ve süt ürünlerine önemli bir yer ayrılmalıdır. Bu bağlamda anne adayları gebelik süresince haftada 1 – 2 gün kırmızı et, yine 1 – 2 gün balık tüketmeyi ihmal etmemelidir. Gebelikte haftada 1 – 2 gün balık tüketerek ve her gün 2 – 3 tam ceviz tüketerek hem gebeliğin daha sağlıklı geçmesi hem de bebeğin beyin gelişiminin desteklenmesi mümkün olur. Ancak balıkta cıva bulunduğu için gebelikte haftada 2 kereden fazla balık tüketmek önerilmez, yani haftada 2 öğün balık yeterlidir.

Gebelik beslenmesinde sıvı alımı çok önemlidir!

Sağlıklı olmak isteyen ve özellikle de sindirim sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasını isteyen herkesin gün içinde 2 – 2 buçuk litre su tüketmesi önerilir. Bu bakımdan gebelikte de bolca sıvı alınması çok önemlidir. Gebelikte sıvı tüketiminden kast edilen çoğunlukla sudur, aşırıya kaçmamak şartıyla da doktora danışmak koşuluyla bitki çayları tüketilebilir. Bu bağlamda en sağlıklı olan bitki çayının yeşil çay olduğunu söylemek mümkündür. Bunun yanında ayran da hem doyurucu hem de sağlıklı bir içecek olarak bolca tüketilebilir.  Gebelikte kalsiyum alımı çok önemli olduğu için günde 1 – 2 bardak süt tüketilmesi de sağlıklı ve faydalı olur.

Gebelikte su tüketimi açısından günde en az 10 bardak su içilmesi gerekmektedir. Gebelik döneminde çay, kahve gibi kafein içeren içeceklerin günde 1 – 2 bardağı geçmemesi gerekirken, kola gibi asitli ve şekerli içeceklerin ise kesinlikle tüketilmemesi gerekiyor. Bazı anne adaylarının çok sevdiği ve özellikle de yazın serinlemek için çok etkili olan maden suyunun ise katkısız ve şekersiz olanlardan günde bir tane içilmesinde bir sakınca yoktur.

Gebelikte tüketilebilecek bitki çayları günde 2 fincanı geçmemek şartıyla ıhlamur, nane, kuşburnu, limon, adaçayı, papatya, yeşil çay gibi bitki çaylarıdır. Ancak ne gebelik dışındaki dönemde ne de gebelikte alkol alınması önerilmez. Zira gebelikte alkol hem anne adayına hem de bebeğe zarar verir, bebeğin gelişimini olumsuz etkiler. Hatta gebelikte alkol tüketiminin fetal alkol sendromu olarak adlandırılan duruma sebep olduğu bilinmektedir.

Gebelikte diyet yapılır mı?

Gebelik döneminde anne adayının sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenmesi esastır. Bu bağlamda anne adayının bazı besin gruplarından yoksun kalarak diyet yapması kesinlikle doğru değildir ve bebeğin gelişimini olumsuz etkileyebilir. Gebelikte fazla kilo almak istemeyen kadınların diyet yaparak bebeğini bazı besinlerden yoksun bırakmak yerine, gebelik öncesinde fazla kilolarından kurtulmalı ve gebeliğe normal bir kiloda başlamalıdır. Boyuna göre normal bir kiloda gebeliğe başlayan kadınlar gebelik boyunca da fazla kilo almazlar. Zira daha gebelik öncesinden sağlıklı beslenme alışkanlığı edinen anne adayları gebelik döneminde de bu alışkanlıklarını koruyabilir ve fazla kilo almazlar.

Gebelikte gece yemek yemek zararlı mı?

Gebelik beslenmesinde aslında normal zamanda zararlı olan tüm yeme alışkanlıkları zararlıdır. Bu bakımdan gebelik dışındaki dönemde de insanların akşam belli bir saatten sonra, çoğunlukla saat 8 – 9’dan sonra bir şeyler yemesi zararlıdır. Bu bakımdan gebelikte de gece yemek yemenin bazı sakıncaları vardır. Zira akşam belli saatten sonra ve özellikle de gece vakti yenen besinler, tüketilen içecekler aşırı kiloya neden olur. Anne adayları gündüz belli aralıklarla aşırı olmayacak şekilde dengeli beslendiklerinde ve faydalı besinler tükettiklerinde günlük beslenmeleri için yeterli ve ideal olacaktır. Bu bağlamda anne adayları akşam yemeklerini geç saatlere bırakmamalı, geceleri yemek veya tatlı tüketiminden kaçınmalıdır.

Gebelikte mayonez yenir mi?

Mayonez sağlıklı bir besin değildir, özellikle de evde değil, fabrika koşullarında üretilen mayonezin gebelik dışındaki dönemde de tüketilmesi önerilmez. Bu bakımdan anne adayları gebelikte mayonez tüketiminden kaçınmalılar.

Acı yemek, aşırı baharat tüketmek gebelikte zararlı mıdır?

Gebelikte acı yemek bebeğe zarar verecek bir durum değildir, hatta belli bir oranda acılı yemek sağlıklı olabilir. Ancak anne adayının aşırı acı besinleri gün içinde fazla tüketmesi mide ve barsak problemlerine neden olabilir. Bu bakımdan ölçülü olarak acı yenebilir.

Gebelikte sabahları ne yemek gerekir?

Gebelikte sağlıklı beslenmenin en önemli kurallarından birisi sağlıklı ve yeterli bir kahvaltı yapmaktır. Anne adayı kesinlikle kahvaltı yapmadan dışarı çıkmamalıdır. Bu bağlamda her insan gibi anne adayları güne sabah sağlıklı bir kahvaltı ile başlamalıdır. Sağlıklı beslenmek amacıyla sabahları haşlanmış ya da çok az tereyağında omlet yapılmış yumurta, bir dilim peynir, 4- 5 tane zeytin her anne adayının kahvaltısında bulunmalıdır.

Gebelik kahvaltısında ekmek tüketilebilir, ancak 1 dilim tam buğday ekmeği yeterlidir. Gebelikte günde 2 bardağı geçmeyecek ve demli olmayacak şekilde çay da zararlı değildir. Bununla birlikte kahvaltıda süt içmek daha faydalı olacaktır. Ancak gebelik kahvaltısında günde 1 fincan kahveye izin verildiği için anne adayı bu kahve hakkını gün içinde kullansa daha iyi olabilir. Ayrıca taze de olsa meyveler çok şeker içerdikleri için gebelikte taze sıkılmış meyve suyunun da günde 1 bardaktan fazla tüketilmesi önerilmez.

Gebelikte sağlıklı beslenmekte zorlanan anne adayları ne yapmalı?

Gebelik çok komplike bir durum olduğu için bazı anne adayları psikolojik sebeplerle, bazıları ise hormonsal etkenlerle gereğinden fazla yiyebilirler. İştahını ve yeme düzenini kendi kendine ayarlayamayan, yönetemeyen anne adayları mutlaka hem gebeliği takip eden doktordan hem de bir diyetisyenden yardım almalıdır. Zira gebelikte sürekli yemek yemek anne adayının aşırı kilo almasına, şeker hastalığına, bebeğin sağlıksız olmasına ve diğer bazı risklere neden olabilir. Bu tür durumlarda vakit kaybetmeden bir profesyonel yardım alarak beslenme alışkanlıklarını sağlıklı yönde değiştirmek önerilir.

Anne adayları için genel geçerli bir sağlıklı beslenme listesi veya programı var mı?

Gebelik süreci her anne adayında kendine has değişkenler içermektedir ve her kadının da metabolizması farklı çalışmaktadır. Bu bakımdan her anne adayı için çok uygun olacak bir beslenme programı bulmak hiç de kolay değildir. Zaten normal yaşamında sağlıklı beslenen kadınların gebelikte ekstra bir beslenme programına ihtiyaçları da yoktur.

Gebelik beslenmesinde asıl önemli olan anne adayının zararlı besinlerden uzak durarak her insan gibi düzenli ve sağlıklı beslenmesidir. Anne adayının kendi kendine yemek yeme düzeninizi ve beslenme şeklinizi normale uygun planlayamıyorsa mutlaka bir diyetisyene başvurarak kendine özel bir diyet programı veya yemek listesi örneği almalı ve bunu uygulamaya özen göstermelidir. Ancak diyetisyen veya uzman hekim tavsiyesi olmadan anne adayının kendi kendine bir diyet uygulaması, gebelik dışında uygulanan beslenme tablolarına göre beslenmesi zararlı olabileceği gibi hem bebeğin hem de anne adayının gerekli ve önemli bazı besinlerden yoksun kalmasına neden olabilir.

Gebelikte ağırlıklı olarak ekşi ya da tatlı yemek bebeğin cinsiyetini etkiler mi?

Toplumda tatlıyı fazlaca tüketen kadınların daha çok erkek, ekşi tüketenlerinse çoğunlukla kız bebek sahibi olduklarına dair batıl bir inanış bulunmaktadır. Ancak bilimsel bağlamda değerlendirildiğinde anne adayının acı, ekşi, tuzlu, tatlı veya başka besinleri aşırı istemesi veya bunlardan tiksinmesi bebeğin cinsiyeti hakkında bir fikir vermez veya bebeğin cinsiyetinin belirlenmesinde etkili olmaz.

Gebelikte yemekten sonra karın ağrısı, mide yanması ve bulantı normal midir?

Gebelik döneminde anne adayının zaman zaman karın ağrısı, mide yanması, mide ekşimesi ve mide bulantısı yaşaması gayet normaldir. Kimi zaman anne adaylarının daha düzenli ve küçük porsiyonlarla beslenmesiyle bu sorunlar azaltılabilmekle birlikte, doktorun reçete ettiği mide ilaçlarıyla da sorunlar önlenebilmektedir. Ancak gebelikte doktorun önerisi olmadan hiçbir şikayette hiçbir ilaç veya katkı maddesi alınmamalıdır.

Gebelikte asitli ve gazlı içecekler içilir mi?

Asitli, gazlı, şekerli içeceklerin gebelik dışındaki dönemlerde de, gebelikte de tüketilmesi önerilmez. Bu bağlamda hem gebelikte fazla kilo, boş kalori alımını önlemek hem de bebeğin gelişiminin zarar görmesini engellemek için bu tür içeceklerden uzak durmak gerekiyor. Bu konuda en ideal olan gebelik planlandığı andan itibaren asitli, gazlı içecekleri beslenme programından çıkarmaktır.

Gebelikte annenin değil, bebeğin kilo alması için nasıl beslenmek gerekir?

Gebelik beslenmesinde önemli olan kesinlikle sağlıklı beslenme kurallarına uymaktır. Bebeği besleyen, besin değeri yüksek meyveler, sebzeler, kırmızı et, beyaz et, balık, çiğ kuruyemişler, baklagiller bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişimini desteklemektedir. Ancak aşırı şekerli, tatlı, yağlı, unlu besinler ise hem anneye ve bebeğe bir fayda getirmez hem de annenin kısa sürede boş kalori alarak, kilo almasına sebep olur.

Gebelikte anne adayları neden gece acıkır?

Gebelikte gün içinde sağlıksız ve yetersiz beslenen anne adayları saatler ilerleyince, geceleri acıkırlar. Eğer anne adayı kendisini sabah, öğle, akşam ve ana öğünlerde sağlıklı besinler tüketirse geceleri acıkmayacaktır. Gebelikte ya da gebelik dışındaki dönemde geceleri yemek yemek kesinlikle yanlış ve zararlı bir beslenme alışkanlığıdır. Bununla birlikte anne adayının geceleri acıkmasını sağlıksız beslenmesine değil de, bebeğin acıkmasına bağlaması da çok yanlıştır.