Normal doğum yapmayı planlayan anne adaylarının korkulu rüyalarından birisi doğum sancısı, bir diğeri de doğum kesisidir (epizyotomidir). Normal doğum yapan kadınların hepsinde mutlaka doğum kesisi olacak diye bir kural yoktur. Ancak normal doğumlarda genel olarak vajina ve perine arasına kesi atılmakta, bebek çıktıktan sonra ise kesilen bu alan dikilmektedir. Doğum kesisi sayesinde bebeğin daha kolay çıkması mümkün ve perine bölgesinin yırtılması önlenebilir.

Doğum esnasında bebek çıkarken kontolsüz bir yırtılma olmasın diye vajinanın alt ucundan başlayarak yapılan kesiye doğum kesisi adı verilir. Doğum kesisi orta hat üzerinde ya da yana doğru yapılabilir. Normal şartlar altında gerçekleşen normal doğumlarda kesi uygulanmasına gerek kalmaz, sadece ihtiyaç duyulan doğumlarda yapılır. Doğum kesisi genellikle ilk doğumlarda uygulanmakla birlikte bu sürecin doğru yönetildiği vakalarda ilk doğumda bile uygulanması gerekmeyebilir.

Doğum başladıktan sonra kesiye ihtiyaç duyulduğunu tespit eden doktor kesi yapar, plasenta çıkarıldıktan sonra da bu kesi alanı dikilir. Doktor kesi yapmadan önce ve kesi alanını dikerken bu bölgeyi lokal anestezi ile uyuşturur. Bu sebeple de anne her hangi bir ağrı, acı hissetmez.

Her normal doğumda rutin olarak yapılması gerekmeyen, gerekli olduğunda uygulanan kesinin dikişleri genellikle 1 hafta içinde iyileşir. Günümüzün teknolojisinde dikişlerin yapıldığı ipler kendiliğinden eriyerek düşer. Bu sebeple de dikişleri almak gerekmez. Normal şartlar altında kesi ve dikişlerden kaynaklanan kalıcı bir iz ya da yara da oluşmaz.  Ancak bazı vakalarda bu dikişlerden kaynaklı küçük ya da büyük izler kalabilir. Bu izler genellikle sorun yaratmayacak, çok fazla fark edilmeyecek düzeydedir. Fakat bazı kadınlar için estetik açıdan ciddi bir özgüven sorunu yaratabilir.

Doğumda kesi yapılmasının en önemli sebebi doğum esnasında kontrolsüz yırtıkların oluşmasını önleyebilmektir. Çünkü kendiliğinden oluşacak bir yırtığın sonradan oluşturacağı komplikasyonlar kesinlikle doğum kesisinden daha ciddi boyutta olur. Dahası doğum kesisini onarmak, yırtıkları onarmaktan çok daha kolaydır. Ancak nadiren de olsa doğum kesisinden kaynaklı sorunlar, iltihap, enfeksiyon, morluklar, şişme, kanama gibi riskler yaşanabilmektedir. Doğum kesisi dolayısıyla en sık görülen şikayet ağrı ve acıdır. Bu ağrılar genellikle uzun süreli olmaz ve doktorun reçete ettiği ağrı kesicilerle ağrı kontrol altına alınabilir. Bununla birlikte dikişlerin olduğu bölgeye soğuk uygulayarak da ağrıyı azaltmak mümkün olabilir.

Normal doğum kesisi ne zaman yapılır?

Doğum kesisi yapma kararı doğum anına kadar verilmez. Zira tüm faktörlerin normal seyrettiği bir doğumda kesiye ihtiyaç duyulmayabilir.  Doğum başladığında bebeğin başı vajinadan çıkmak üzereyken, başın perineye iyice yaslanması durumda kesi uygulanır. Doğumu başlayan kadın, 2 – 3 kere ıkındıktan sonra rahmin var olan açıklığıyla bebeğin doğmasının mümkün olmadığı durumlarda bebeğin çıkabilmesi için kesi yapılır. Ancak doğum başlamadan, bebeğin başı vajinaya gelmeden kesi yapmak, doğuma kadar geçen süre içinde annenin gereksiz yere kan kaybı yaşamasına sebep olacağı için doğru olmaz.

Normal doğum sonrası epizyotomi dikişlerinin bakımı nasıl yapılmalı?

Doğumda kesi uygulanan, dikiş atılan ve sonrasında eve gelen kadın için bir süreliğine dikkat edilmesi durum söz konusudur. Zira doğum kesisine atılan dikişlerin çok detaylı kontrol edilmesi ve bakımının doktorun önerdiği şekilde yapılması gerekir. Dikiş yapıldıktan sonra anne taburcu önce hastanede dikişlerin kontrolü ve pansumanı yapılır. Dikişlerde normal dışı bir şey gözlenirse hastaneden çıkmadan müdahale edilir.
Dikişler, doğumdan sonraki ilk birkaç gün anneyi rahatsız etmekle birlikte ortalama 1 hafta içinde şikayetler tamamen geçecektir. Bu dikişlerden kaynaklı ağrı ve rahatsızlık hissinin her geçen gün biraz daha azalması beklenir. Ancak bunun için annenin dikişlerin bakımını doktorun söylediği şekilde yapıyor olması gerekir. Aksi halde dikişlerle ilgili ciddi sorunlar yaşanacaktır.

Doğum kesisi dikişlerinin bakımı konusunda dikkat edilmesi gerekenler

• Perine bölgesi her daim temiz ve kuru tutulmalı,
• Anne büyük ve küçük tuvaletten sonra perine bölgesini ve dikişlerin üzerini bol su ile yıkamalı ve mutlaka kurutulmalı. Her büyük tuvaletin ardından dikişlerin üzerine ve yanlarına antiseptik solüsyon (batikon) sürülmeli.
• Tuvaletini yaptıktan sonra tuvalet kağıdı ile temizlik yaparken önden arkaya doğru yapmaya özen gösterilmeli. Normal dönemde arkadan öne doğru silmek hijyen açısından yanlışken dikiş varken çok daha risklidir.
• Doğum kesisi dikiş bölgesine buz torbası ya da buz küpleri ile soğuk uygulaması iyi gelir. Ancak kadın bunu kendi tercihine göre yapmaz, kesinlikle doktorun belirtmiş olması gerekir. Zira dikişli bölgede aşırı derecede ödem, hematom gibi durumlar ortaya çıkabiliyor ve bu durumda soğuk uygulamak faydalı oluyor.
• Dikiş sonrasında evine giden kadının ağrılarının hafiflemesi ve enfeksiyonel sorunları önlemek adına doktor, ağrı kesiciler ve antibiyotik reçete etmektedir. Bu ilaçların düzenli olarak belirtilen sıklıkta ve dozda kullanılması iyileşme sürecini hızlandıracaktır.
• Dikişlerin olduğu alanda hafif bir şişlik olması sıradan bir durumdur ve birkaç gün içinde şişlikler kendiliğinden geçer. Ancak şişliklerin aşırı büyük olması, kadının dayanılması güç ağrı, sızı hissetmesi, dikişlerin olduğu bölgenin mor bir renk alması durumunda acilen doktora başvurulmalı.
• Dikiş bölgesinde iltihap ve enfeksiyon oluşma riski yüksektir. Böyle bir durumda çok pis bir koku yayılır. Dikişlerin olduğu alanın kötü kokması durumunda hemen doktora gidilmeli.
• Günümüzde yapılan dikişlerde eriyen ip kullanılmakta. Bu sebeple doğum kesisi dikişinde de 1 hafta, 10 gün içinde eriyen dikiş yapılmaktadır.
• Dikiş işlemi sonrasında bu bölgenin bir an önce sorunsuz bir şekilde iyileşmesi annenin bakımına ve düzenli olarak dikişleri kontrol etmesine bağlıdır. Anne 1, 2 gün arayla aynadan bakarak dikişleri kontrol etmeli ve sıra dışı bir durum tespit ederse doktora bildirmelidir. Anne; dikişlerden bazılarının açıldığını, dikişler arasında büyük aralıklar, ayrılma olduğunu görürse acilen doktora başvurulmalı.
• Doğum kesisi dikişlerinin olduğu bölgeye gerekli bakım yapılırsa annenin çok fazla acı hissetmesi beklenmez. Zaten doktorun vermiş olduğu ağrı kesicilerle tolere edilebilir. Ağrının çok fazla olması durumunda doktora başvurulmalı, hafif ağrılarda ise bir leğene ılık su doldurularak içine oturulmalı ya da dikişli bölge üzerine sıcak kompres yapılmalı.
• Doğum sonrası yaşanan vajinal kanamalar için kullanılan pedler sık aralıklarla değiştirilmeli ve bu sayede olası enfeksiyonlar önlenmelidir.
• Dikişler tamamen iyileşinceye kadar anne uzun süre ayakta kalmamalı, dinlenmeye özen göstermeli.
• Olası bir kabızlık dikişli bölgenin zorlanmasına sebep olacağı için anne bu dönemde sebze ve meyve ağırlıklı beslenmeli. Buna rağmen kabızlık yaşanıyorsa kansızlık olabileceğinden doktora başvurmalı.
• Doktorun kontrol için uygun bulduğu gün mutlaka doktor randevusuna gidilmeli.
• Doğum kesisi olanlar dikişler tamamen iyileşmeden cinsel ilişkide bulunmamalı. Doktor kontrolünde cinsel ilişkinin bir sakıncası olmadığı söylendikten sonra cinsel ilişki yaşanabilir. Genellikle dikişli doğumdan 1 ay sonra güvenle cinsel ilişkiye girilebilir.

Doğum kesisine (epizyotomi) bağlı izler düzeltilebilir!

Normal doğumların çoğunda doğum kesisi yapılmaktadır. Bazı kadınlarda doğum kesisinden dolayı yapılan dikişlerin izleri kısa süre içinde kendiliğinden kaybolmaktadır. Ancak özellikle ilk doğumlarda ve iri bebek doğuranlarda doğum kesisi normalden daha büyük olabiliyor ve daha fazla sayıda dikiş yapılıyor. Bu tür durumlarda çok sık olmamakla birlikte doğum kesisi iyileştikten sonra vajina dış bölgesinde çok küçük parçalar oluşabiliyor. Bununla birlikte doğum kesisinin büyük olması dolayısıyla dikiş izleri ve vajina girişinin tam birleşmemesi sebebiyle açıklık hissi olabiliyor.

Bu tür durumlar kimi zaman anneleri mutsuz edebiliyor, estetik açıdan özgüveni zedeleyebiliyor. Bu tür vakalarda doğum dikişinin olduğu bölgeye yeni bir operasyon yapmak, o alanı estetik açıdan düzeltmek gerekebiliyor. Doğum kesisi izlerini yok etmek ya da düzeltmek için ince estetik dikişler kullanılıyor ve kısa süre içinde annenin memnun olacağı bir görüntü elde edilebiliyor. Yapılan yeni işlemle bu bölgeden sarkan ve annenin eline gelen küçük parçalar alınıyor. Böylece kadının vajina dış bölgesi doğum öncesindeki eski normal görüntüsüne kavuşuyor.

Doğum kesisi dikişlerinin düzeltilmesi işlemi sırasında eğer kadın istediyse vajina girişinde açıklık hissi için de bir vajina daraltma (vajinoplasti) ameliyatı yapılıyor. Kimi zaman kadının vajina girişinde bir açıklık olmasa bile normal doğuma bağlı olarak yaşanan genişleme kadında bir açıklık varmış gibi his yaratabiliyor. Bu durum da kadın için psikolojik açıdan üzücü olabiliyor. İşte bunu ortadan kaldırmak için de vajina daraltma ameliyatı yapılıyor.

Normal doğum sonrası vajina daraltma operasyonu

Normal doğum sonrasında vajinanın eski haline dönebilmesi için yapılan işlem olan vajinoplasti, vajinanın daralması ve sıkılaşması amacıyla vajina duvarına yapılan cerrahi işlemdir. Kadınların dış genital organları; vajina, dış dudaklar, iç dudaklar ve klitoristen oluşur. Şekil ve görüntü açısından her kadında farklılıklar gösterebilen dış genital organ, normal doğumdan sonra pek çok değişime uğrayabilir.

Hiç normal doğum yapmamış olan kadınlarda dış ve iç dudaklar birlikte vajina girişini kaplamaktadır. Normalde iç dudaklar, dış dudakların içine yerleşir ve dışarıdan bakıldığında görülmez. Fakat bazı kadınlarda iç dudaklar, dış dudakların arasından dışarı doğru uzayabiliyor, sarkabiliyor, rengi de zamanla koyulaşabiliyor. İşte bu tür estetik sorunları genital organının görünümünü olumsuz etkiliyor, kadını cinsel ilişkiden soğutabiliyor. Özellikle de normal doğum yapmış, normalden daha büyük bebek doğurmuş kadınlarda genital bölge deformasyona uğrayabiliyor, vajinada sarkma olabiliyor.

Normal doğum, anne ve bebek için sağlık açısından çok sayıda fayda sağlar. Ancak normal doğum esnasında vajina, çevresindeki doku ve kaslar, bebeğin başı ve vücudu çıkarken esneyip genişler. Bir de bebeğin başının çıktığı anda vajina girişinde oluşan küçük yırtıklar sebebiyle vajina girişi genişlemekte, büyük dudaklar vajina girişini kapatamamaktadır. Normal doğumdan bir süre sonra vajina normale dönse bile genellikle tam olarak doğum öncesi sıkılık ve darlık oluşmaz. Özellikle de annenin yaptığı normal doğum sayısı arttıkça bu durum daha da ciddi bir hal alır.  Anne zorlu doğum yaptıysa vajinanın yan duvarlarında oluşan derin yırtıklar vajinayı normalden fazla genişletir ve kimi zaman bu durum kalıcı olur. Tüm bunlardan kaynaklanan görüntü kadınları rahatsız ederken cinsel yaşamı da olumsuz etkiler. Ancak günümüzde bu tip problemler konservatif veya cerrahi tedavi ile düzeltilebilir. Böyle durumlarda vajinaya yapılan operasyona vajinoplasti adı verilir.

Kadın doğum uzmanları (jinekolog) ve plastik cerrahların yaptığı vajinoplasti, lokal veya genel anestezi altında steril koşullarda yapılmaktadır. Vajinoplasti genellikle 45 dakika ile 1,5 saat arasında sürebilir. Operasyon esnasında fazla olan vajinal deri cerrahi olarak çıkarılır ve altındaki yumuşak doku ve kaslar özel sütürler sayesinde desteklenir, sıkılaştırılır. Vajinoplasti ameliyatı sonrasında 1 – 2 saat süreyle kanama kontrolü için hasta gözlem odasında tutulur ve hastanede yatmak gerekmeden taburcu edilir.

Vajinoplastide İyileşme süresi yapılan işleme göre 10 gün – 3 hafta arasında sürebilir. Bu süre içinde hasta doktorunun verdiği reçeteyi uygular ve kişisel hijyenine dikkat ederse her hangi bir komplikasyon yaşanmaz. Bu işlemde genellikle kendiliğinden eriyebilen dikiş ipleri kullanılır ve kadın yaklaşık 4-6 hafta sonra çok daha iyi bir cinsel yaşama dönebilir.