“Sağlıklı beslenme” dendiğinde ilk olarak akla gelenlerden birisi kase mis gibi ev yoğurdu olmaktadır. “Bakteri” dendiğinde ise akla mikrop bulaştıran, kendisi küçük, ama vücuda zararları büyük canlılar geliyor. Oysaki tüm bakteriler kötü, zararlı değil. Hatta bazı bakteriler sağlıklı bir bünye için olmazsa olmaz. Faydalı bakterilerden bahsedildiğinde ise probiyotikler çok değerlidir. İşte bu sebeple de hamilelikte probiyotikler anne adaylarına hangi konularda yardımcı olur bilmekte fayda var.

Probiyotik nedir?

“İyi huylu bakteri” olarak bilinen probiyotikler, düzenli olarak tüketildiklerinde tüm vücut sağlığı üzerinde olumlu etki yapan mikroorganizmalardır. Probiyotikler; bağırsaklarda yaşayan, sağlığa yararlı canlı mikroorganizmalar olarak da tanımlanmaktadır. Bazı bakteriler enfeksiyon ve hastalıklara neden olurken probiyotikler, zararsız olmakla birlikte, sindirim sisteminin düzenli çalışması için gereklidir. Yeterli miktarda probiyotik alındığında vücuda faydalı olan probiyotikler, sindirim ve boşaltım sistemlerinin daha iyi, daha düzenli çalışmasına yardım etmekte ve K vitamini gibi bazı önemli vitaminlerin ve antimikrobiyel bileşiklerin de üretilmesini desteklemektedirler.

Probiyotikler; bağırsaktaki yararlı bakterilerin sayısını azaltır, faydalı bakterilerin ise sayısını arttırır. Bu bağlamda bağırsak sistemindeki yararlı bakterilerin doğal dengesinin korunması ve yenilenmesi konusunda probiyotiklere büyük görevler düşmektedir. Daha açık ve net bir ifade ile probiyotikler, kişinin bağışıklık sistemini güçlendirir, hastalıklara yakalanma riskini de düşürür.

Hangi durumlarda probiyotikler kullanılır?

Probiyotikler genel olarak sağlıklı bir vücut, sağlıklı bir sindirim sistemi için düzenli olarak belli miktarda alınmalıdır. Bununla birlikte probiyotiklerin birçok sağlık sorununa karşı da kullanıldığı, hastalıklardan koruyucu olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda;

• Antibiyotiklerin fazlaca kullanıldığı durumlarda oluşan ishali azaltmak,
• Hassas bağırsak sendromunu iyileştirmek,
• Enfeksiyonlara bağlı olarak gelişen ishali durdurmak,
• İnflamatuar bağırsak hastalıklarını hafifletmek için probiyotiklerin özellikle kullanılması önerilir.

Probiyotikler vücutta zararlı bakterilerle savaşarak onların bağırsak duvarına yapışmasını engellemektedirler. Bu kapsamda kalın bağırsaktaki pH değerini düşürerek asidik bir ortam sağlar ve bu sayede buradaki iyi bakterilerin sayısı da artar. Dolayısıyla probiyotikler sayesinde vücutta; zararlı bakteri, virüs veya parazitlere bağlı ishal sorunu çok daha kısa süre içinde iyileşir.

Probiyotikler hangi durumlarda kullanılmaz?

Probiyotikler genel vücut sağlığı için faydalı ve gerekli olan canlı mikroorganizmalardır. Bu bağlamda sağlıklı beslenen, düzenli olarak sebze, meyve, baklagiller ve ev yoğurdu tüketen kişilerin bağırsak florasının doğal dengesi doğal olarak korunmaktadır. Bu tür durumlarda kişilerin ekstra olarak probiyotik almasını gerektirecek bir durum yoktur. Zira doğal beslenme sürecinde zaten vücut için yeterli olacak kadar probiyotik alınmaktadır.

Gebelikte probiyotiklerin faydaları nelerdir?

Öncelikle belirtmekte fayda var ki; gebelikte anne adaylarının en sık olarak sorun yaşadıkları konulardan birisi sindirim sistemi sorunları, bağırsak problemleridir. Gebelikte özellikle kabızlık sebebiyle anne adayları çok ciddi sorunlar yaşayabilmekteler. Hal böyle olunca da bağırsak florasını düzenleyen, sindirimi dengeleyen probiyotiklere gebelikte ihtiyaç durulması da normaldir.

Gebelikte probiotikler, ister beslenme ürünleriyle isterse takviyelerle alınsın, sindirim sisteminin daha verimli çalışmasına yardımcı olur. Probiyotikler bağırsakları kötü bakterilerden arındırdığı için bağırsakların gıdaları taşımasına ve işlemesine yardımcı olarak özellikle sindirimle ilgili sorunlar yaşanma riskini azaltmaya yardımcı olur.

Bu bağlamda gebelikte probiyotikler;

• Doğal bağırsak florasını korur ve güçlendirir.
• Bağışıklık sisteminin fonksiyonlarını güçlendirir.
• Hastalıklara sebep olan kötü huylu ve zararlı bakterilerin üremesini, çoğalmasını engeller.
• Tüm hastalıklara karşı vücudunun direncini arttırır.
• Gebelik şekerini önler.
• Enfeksiyon riskini azaltır.
• Kullanılan antibiyotiklerden kaynaklanabilecek enfeksiyonları azaltır.
• Preeklampsiyi (gebelik zehirlenmesini) önleyebilir.
• Anne rahmindeki bebeğin alerjik rahatsızlıklara karşı daha dirençli olmasına yardım eder.
• Sindirim sisteminin fonksiyonlarını düzenler ve korur.
• Rutin gebelik semptomlarından olan kabızlık ve ishal gibi bağırsak sorunlarını en aza indirir.
• İrritabl bağırsak sendromu komplikosyanlarını azaltır.
• Enflamatuar bağırsak hastalığı komplikosyanlarını azaltır.
• Gebelikte egzamanın olumsuz etkilerini azaltabilir.
• Gebelikte bakteriyel vajinoz , pediatrik atopik dermatit gibi bir çok hastalığın semptomlarının hafiflemesinde yardımcı olur.
• Gestasyonel diyabet oluşma riskini azaltır.
• Anne rahmindeki bebeğinin vücudunda iyi bakterilerin sayısının kötü bakterilere oranla daha fazla olması sayesinde bebeğin sağlığı ve gelişimi de desteklenir.

Hangi besinler probiyotikler açısından zengindir?

• Yoğurt

En çok bilinen ve hemen her evde bulunan doğal probiyotik kaynaklarından birisi kesinlikle yoğurttur. Ancak yoğurdun faydalarından maksimum derecede yararlanabilmek için de evde doğal ve hijyenik koşullarda mayalanmış yoğurt tüketmek gerekiyor. Yoğurt, içerdiği faydalı bakteriler sayesinde sindirim sistemini zararlı bakterilere karşı korur ve zararlı bakterilerle mücadele eder.

• Kefir

Kefir, bizim coğrafyamızda yüzyıllardır sağlıklı yaşam ve sağlıklı bağırsaklar için tüketilen bir probiyotik kaynağıdır. İçerdiği probiyotik mikroorganizmalarla kefir, sindirim sistemiyle ilgili sorunlar yaşanmasını önler, var olan sorunları çözer.

• Peynir

Sağlıklı koşullarda mayalanmış peynirler, içinde bağışıklık sistemini güçlendiren sağlıklı mikroorganizmalar barındırırlar. Bu sayede sindirim sisteminin de sağlığını korumak mümkün olur.

• Turşu

Turşu, bağışıklık sistemini güçlendiren çok sayıda faydalı bakteri içeren bir zengin probiyotik kaynağıdır. Ancak bunun için sirkesiz, limonsuz ve az tuzlu ev turşusu tüketilmesi öneriliyor.

• Keçi sütü

Sütten elde edilen mayalı ürünlerin probiyotik değerlerinin yüksek olduğu bilinmektedir. Ancak keçi sütü başlı başına bir probiyotik kaynağıdır. Keçi sütünün içerisinde bulunan faydalı bakteriler; bağışıklık sistemini güçlendirir, enerji verir ve sindirimi düzenler.

• Bitter çikolata

Probiyotik değerleri açısından bakıldığında sadece bir dilim bitter çikolatanın, bir kase yoğurttan ve diğer süt ürünlerinden 2 kat daha fazla probiyotik içerdiğini söylemek mümkündür. Bu bağlamda hem tatlı ihtiyacını gidermek hem de bağırsak sağlığını korumak ve bağışıklığı güçlendirmek için en doğru yaklaşım bitter çikolata tüketmektir. Elbette ki gebelikte fazla kilo alımının da birtakım sağlık sorunlarına yol açtığı akılda tutularak çikolatayı da kısıtlı tüketmekte fayda var.

• Ayran

Mayalanmış süt ürünlerinin probiyotikler açısından zengin olduğu gerçeği kapsamında yoğurttan elde edilen ayranın da probiyotik içerdiği bir gerçektir. Gebelikte düzenli olarak ayran tüketimi sayesinde sindirim sistemindeki zararlı bakteriler yok edilebilirken, faydalı bakterilerin sayısı arttırılabilir, bağırsak florası dengelenebilir. Hem kalsiyum hem diğer faydalı maddeler içermesi, bir de probiyotik özelliği sebebiyle gebelikte her gün bir bardak ayran iyi gelir.

• Kambu çayı

Kambu çayı yüksek oranda probiyotik içeren bir çaydır. Ülkemizde çok sık tüketilmemekle birlikte düzenli tüketildiğinde hem enerji verdiği hem de sindirim sistemini rahatlattığı bilinmektedir.

• Soya suyu, soya fasulyesi

Soya, Japon mutfak kültürünün vazgeçilmezlerinden birisidir. Ülkemizde de yeni yeni tüketilmeye başlanan soya fasulyesi hem faydalı elementler bakımından zengin olması hem de probiyotik içeriği dolayısıyla gebelikte tüketilmesi önerilen besinler arasındadır.

Yukarıda sıralanan zengin probiyotik kaynakları dışında onlar kadar yüksek oranda olmamakla birlikte probiyotik içeren besinler; soğan, sarımsak, pırasa, enginar, kivi ve yulaf da gebelikte tüketilmelidir.

Hamilelikte probiyotik yoğurt tüketmeli mi?

Probiyotik besinler yönünden zengin olan gıdalar hem gebelik dışında hem de gebelikte tüketilmesi önerilen sağlık kaynağıdır. Özellikle de evde hijyenik koşullarda mayalanmış yoğurt, gebelik için çok değerli bir probiyotik kaynağıdır. Evde mayalanan yoğurdun, mayalandıktan sonraki ilk 24 saat içinde probiyotik oranı maksimum seviyeye ulaşmaktadır. Bununla birlikte protein ve kalsiyum ihtiyacını da içinde zararlı hiçbir katkı maddesi bulunmayan bir besinden karşılamak en doğrusudur.

En değerli probiyotik bakteri Lactobacillus Reuteridir!

Doğumla birlikte herkesin sindirim sisteminde lactobacillus reuteri bakterisi bulunmaktadır. Doğumdan sonra da anne sütü ile birlikte vücuda alınan bu bakteri bebeğin bağırsaklarında hastalık ve enfeksiyonlara karşı savaşır. Anne adayının yaptığı normal doğumda bebek, Lactobacillus Reuteriyi annenin vajinasından alır ve kendi sindirim sistemine yerleştirir. Anne adayının gebeliğin son döneminde probiyotik içerikli besinleri tüketmesi, bebeğinin sindirim ve bağışıklık sisteminin güçlü olması, alerjik hastalıklara karşı direnç gösterebilmesi anlamına geliyor.

Hamilelikte probiyotik kullanmak güvenli midir?

Gebelikte ya da gebelik dışındaki dönemde herkesin probiyotik içeren besinlerin tüketilmesi öneriliyor. Ancak diğer tüm değerli besin maddelerinde olduğu gibi probiyotik konusunda da her zaman en iyi yol, en doğal olanı seçmektir. Bu bakımdan dışarıdan probiyotik takviyeler almak yerine, probiyotik içeren besinleri tüketmek yoluna gidilmelidir. Anne adayları asla probiyotik ilaçları doktor önerisi ve izni olmadan kullanmamalı, ekstra her bir ürün konusunda doktora danışılmalıdır. Bu konuda yapılan araştırmalar probiyotikleri doğal besinlerle almanın gebelikte herhangi bir zarar değil, aksine faydası olduğunu göstermektedir.

Gebelikte probiyotik ilaç kullanmadan önce doktora danışılmalı! 

Günümüzde vücut sağlığı için gerekli olan vitaminler, mineraller ve diğer elementlerin takviye olarak alınması popüler hale gelmiştir. Ancak doğal besinleri tüketmek yerine, fabrikasyon ürünü takviyeleri almak vücutta doğal dengeyi bozmakta, sakıncalı durumlara yol açmaktadır.

Gebelikte takviye olarak probiyotik almak hususunda ise; probiyotiklerin canlı mikroorganizmalar olduğu, çoğunlukla mayalanma sonrası oluşan bakteriler olduğu bilinmektedir. Probiyotikler, her insanın bağırsağında doğal olarak bulunan mikroorganizmalara benzemektedir. Bu bağlamda en sık kullanılan probiyotikler Lactobacillus, Bifıdobakterium ve Saccharomycesdir. “Dost bakteriler” olarak adlandırılan bu probiyotikler sindirim sağlığını desteklemeye yardımcı olurlar.

Probiyotiklerin gebelikte tüketimine dair araştırmalar; doğal olarak üretilen, yani besin maddeleri içinde bulunan probiyotiklerin gebelikte sağlıklı ve güvenli olduğunu gösteriyor. Ancak takviye olarak alınan probiyotiklerin ise gebelikte tüketimi konusunda yeterli araştırma sonucu bulunmamakta ve tam olarak güvenli olduğu gibi bir yorum yapılamamaktadır.

Gebelik döneminde probiyotik kullanımı ile ilgili sınırlı araştırmalar göstermektedir ki; probiyotik kullanımı sonucu düşük ya da  malformasyon gibi bir sorunun ortaya çıktığı bir durum tespit edilmemiştir. Aynı şekilde yine araştırmalara göre; gebelikte probiyotik kullanımı ile  sezaryen doğum oranı, bebekte doğum kilosunun düşük ya da yüksek olması veya gebelik yaşı arasında anlamlı herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Tüm bunlar göz önünde bulundurularak hamilelikte probiyotik tüketmenin anne adayının sağlığı ve bebeğin gelişimi açısından bir risk taşımadığı sonucuna varmıştır.

Probiotikler nasıl etki gösterir?

Probiyotiklerin tüketilmesinin başta sindirim sistemi olmak üzere vücutta pek çok alanda faydalı olduğu bilinmektedir. Ancak probiyotiklerin nasıl olup da faydalı etki ettikleri, fayda sağlama mekanizması bilim insanları tarafından tartışmaya devam edilen bir konudur. Bu bağlamda kabul edilen ilk mekanizma, kötü bakterilerin vücuda saldırdığı gibi, iyi bakterilerin, yani probiyotiklerin de yıkıcı istilacılara karşı saldırmasıdır. Aynı şekilde bir başka varsayım ise probiyotiklerin, belirli enfeksiyonların veya diğer sağlık sorunlarının potansiyelini düşürebilecek vücuttaki kötü bakterilerin azalmasına yardımcı olmaları şeklindedir.

Gebelikte ne zaman probiyotik tüketilebilir?

Gebelikte probiyotik kullanımı için özellikle bir hastalığın oluşmasını beklemek ya da gebeliğin başında, ortasında, sonunda kullanılır demek doğru bir yaklaşım değildir. Her sağlıklı anne adayı sağlığını korumak ve iyileştirebilmek için probiyotik içeren besinleri yeterince tüketebilir. Ancak sindirim sistemi sorunları olan kabızlık ve ishal durumlarında özellikle probiyotik tüketimi önerilir.