Ülkemizde ve aslında tüm dünyada sudan sonra en çok tüketilen içecek siyah çaydır. Kahvaltıda, yemeklerden sonra, ara öğünlerde çocuk, yetişkin pek çok kişi çay içmektedir. Ancak gebelik söz konusu olduğunda anne adayının yediği, içtiği her şeyde, tüm yaşam alışkanlıklarında değişiklik yapması gerekebiliyor. Bu bağlamda gebelikte siyah çayın tüketilmesinin güvenli olup olmadığı ve günde kaç fincan içilebileceğine dair soru işaretleri bulunmaktadır. Gebelikte sağlıklı beslenme hususunda en önemli noktanın direkt olarak zararlı olan sigara, alkol ve bağımlılık yapan maddeler dışındakilerin, kontrollü olarak tüketilmesi olduğu bilinmektedir. Aslında gebelikte siyah çay konusunda da buna dikkat etmek, sınırlı tüketmek yeterli olabilir.

Çay içmek ne kadar sağlıklı?

Tüm dünyada hemen her gün çok sık tüketilen çay, insan vücudunu birçok yönden etkilemektedir. Standart bir çayın içinde 4000’den fazla kimyasal madde bulunmaktadır. Çaydaki theaflavinler, thearubiginler gibi polifenoller ve özellikle kateşinler gibi bileşenlerin, antioksidan etkilerden sorumlu olduğu bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır. Çevresel etkilerden dolayı vücutta oluşan serbest radikaller, DNA veya hücre membranları gibi duyarlı biyolojik yapılarda oksidatif hasara yol açmaktadır. Vücutta çok fazla serbest radikal bulunması da daha sonralarda kanser, kalp hastalıkları, multipl skleroz ve otoimmün hastalıkların oluşmasına, kişinin bağışıklık, sinir, sindirim sistemlerinde rahatsızlıklara neden olur. Bazı serbest radikal türleri ise vücuttaki hücrelere çok ciddi zarar verir. İşte kaliteli siyah çaylarda ve bitki çaylarında bulunan bu kimyasalların antioksidan etkileri çok güçlüdür. Bu sayede vücut zararlı serbest oksijen radikallerinin hasarına karşı korunabilir. Çayın bu etkisi içerisinde bulunan polifenolik yapıda kateşin bileşiklerine bağlı olarak gerçekleşmektedir.

Çay ile ilgili yapılan araştırmalar, çayın içinde çok güçlü antioksidan içeren flavonoid bileşiği olduğunu ve antioksidan içeren bu bileşiğin hücreleri serbest radikal hasarlarından koruduğunu göstermektedir. Hatta çayın içindeki antioksidanların vücudu serbest radikallerden C ve E vitaminlerinden çok daha iyi koruduğu tespit edilmiştir. Özellikle de yeşil çayda bulunan flavonoller, C vitamininden 20 kez daha etkili olan çok güçlü bir antioksidan aktiviteyi sağlamaktadır. Bir kişi yeşil çay tükettikten sonra vücudunda antioksidan kapasite oranı % 50, oranında artarken, siyah çay içtiğinde bu oran % 40 oranında olur.

Hem siyah çay hem de yeşil çayla yapılan çeşitli çalışmalarda kişinin çay tüketimi arttıkça, ortalama serum kolesterol düzeyinin düştüğü, sistolik kan basıncının azaldığı görülmüştür. Düzenli aralıklarla ve kontrollü olarak içilen çayın koroner kalp hastalığı ve tümör gelişimini azaltıcı etkiler yaptığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Yeşil çayın, siyah çaydan daha faydalı olduğu bilinmekle birlikte; yeşil çay vücuttaki tüm hücrelerde ve özellikle böbrekte koruyucu etkiler yaptığı biliniyor. Siyah çayın toplam koroner akışkanlık hızını arttırıcı etki gösterdiği de bir gerçektir. Hatta her gün 1 fincandan daha fazla, 4 fincandan daha az tüketilen çayın, koroner kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki sağladığı biliniyor. Bu bakımdan doktor aksini söylemediği sürece 10 – 12 yaşın üzerindeki herkesin günde 2 – 3 fincan çay içmesi pek çok açıdan faydalı olur.

Düzenli olarak çay içmenin bazı faydaları bulunmakla birlikte çayın içinde bulunan kafein bileşiğinin aşırı miktarda tüketilmesi durumunda toksik etkiler yaptığı da bilinmektedir. Kahve, çay, kolalı içecekler, enerji içecekleri, kakao ve çikolata gibi kakaolu besinlerin bileşiminde bulunana kafeinin gün içinde mutlaka kısıtlı olarak tüketilmesi gerekiyor. Normal bir fincan kahvede yaklaşık 100-120 mg, 1 bardak çayda 40-50 mg, kolalı içeceklerin bir bardağında yaklaşık 35 – 65 mg kafein bulunmaktadır.

Normal şartlar altında sağlıklı bir yetişkin kişinin ağızdan aldığı kafeinin tamamına yakını vücut tarafından emiliyor ve ağızdan alındıktan yaklaşık 5 dakika sonra vücuttaki tüm dokularda görülüyor, tespit edilebiliyor. Bazı bünyeler kafein maddesine karşı normalden çok daha hassas olabiliyor. Böyle bir durumda kafeinin bazı ciddi yan etkisi olabilir. Normal sağlık koşullarına sahip olan kişilerin de aşırı kafein tüketmeleri durumunda öncelikle baş ağrısı ve migren olmak üzere pek çok sağlık sorunu söz konusu olabilir. Gebelik ya da emzirme dönemi söz konusu olduğunda ise kafein tüketiminin kesinlikle kısıtlanması gerekiyor.

Gebelikte siyah çay

Gebelikte siyah çay tüketiminin birebir zararlı olduğuna dair bir veri bulunmamaktadır. Ancak siyah çayın içerdiği kafein miktarı bu konuda çok önemlidir. Çünkü gebelikte anne adayları kafein alımını kısıtlamalı, aksi halde gebelikte bazı komplikasyonlar yaşanabilir, bebekte gelişim gerilikleri olabilir. Siyah çayın kafein içeriği, üreticiye bağlı olarak değişmekle birlikte genel olarak yaklaşık oranlarda kafein içermektedir. Ortalama olarak bir fincan çayda 40 mg kafein bulunmakta, “kafeinsiz” siyah çayın bir fincanında ise 2 – 10 mg arasında kafein bulunmaktadır. Gebelikte uzmanların güvenli bulduğu günlük kafein miktarı düşünüldüğünde gün içinde 2 fincan kahve veya çay içilmesinde bir sakınca bulunmadığı söylenebilir.

Gebelikte siyah çay ne kadar güvenli?

Siyah çay tüm dünyada çok popüler bir içecek olduğu için çayın içine bal, limon ya da aromatik bir meyve veya bitki katılarak tüketilebilmektedir. Bu bakımdan içine eklenen diğer maddelerin de etkileri göz önünde bulundurulmaktadır. Siyah çayın sağlık açısından bazı yararları da olduğu bilinmekle birlikte, yukarıda anlatıldığı gibi mutlaka kafein oranı düşünülerek kısıtlanmalıdır. Gebelikte siyah çayın güvenli olup olmadığı hususunda kesinlikle doktorun önerdiği miktarı aşmamanın güvenli olduğu bir gerçektir.

Gebelikte ne kadar siyah çay içilebilir?

Gebelikte ve emzirme döneminde fazla tüketilen çayın zararları olabileceği bilinmektedir. Gebelikte yaşanması muhtemel komplikasyonları önlemek için anne adayları gün içinde 2 – 3 fincandan fazla çay içmemeliler. Uzmanlara göre siyah çaydaki kafein içeriği kahveden daha az olmakla birlikte, yeşil çayda da belli bir oranda kafein bulunduğundan yeşil çay tüketiminin de kısıtlı olması gerekir.

Uzmanlara göre yetişkin bir kişinin gün içinde en fazla 250 mg kafein alması gerekiyor. Bu bakımdan günlük 200 mg civarında kafein alımı güvenlidir.  Ancak gebelikte bu oranın azaltılması gerektiğinden gün içinde en fazla 100 – 150 mg civarında kafein yeterlidir.

Gebelikte fazla tüketilen siyah çayın olası yan etkileri nelerdir?

Gebelikte günde 3 fincandan fazla siyah çay tüketilmesinin zararlı olabileceği uzmanlar tarafından belirtilmektedir. Fazla siyah çay tüketen anne adayları; daha sık ve şiddetli baş ağrıları, sinirlilik, uykusuzluk, mide ekşimesi, bilinç bulanıklığı, düzensiz kalp atım hızı, titreme ve kasılmalar görülebilir. Özellikle de gebelik öncesinde siyah çay bağımlısı olan ve gebelikte bir anda bırakan kadınlarda hiç çay tüketememek de duygusal sorunlara yol açabilir. Bu bakımdan gebelikte çayın tamamen bırakılması da önerilmez.

Gebelik dışındaki dönemde de çok aşırı siyah çay tüketen kişilerde vücutta potasyum seviyesi düşer ve hipokalemi ortaya çıkar. Gebeliğin özellikle de üçüncü 3 aylık diliminde fazla siyah çay içmek hipertansiyon ve ona bağlı sorunlara sebep olur. Bu bakımdan gebelikte gün içinde 2 – 3 fincan siyah çay içmek, kafeinsiz çaylardan ise 4 – 5 bardak içmek güvenli olur.