Hamilelik dönemi anne adayları için çok önemlidir ve bu sürecin en sağlıklı şekilde geçirilebilmesi için mümkün olan en fazla özen gösterirler. Hamilelik başlı başına dikkat edilmesi gereken bir süreçken, bu dönemde anne adayının hasta olması, bazı sağlık sorunları yaşaması ise bu süreci çok daha zorlu hale getirebilir. Zira hamilelik döneminde anne adaylarının basit bir ağrı kesiciyi bile doktordan izin almadan kullanmaları önerilmez. Özellikle kış aylarında yaşanan enfeksiyonların tedavisini bile mümkün olduğunca doğal yollarla yapmak gerekir. Hamilelikte anne adayları sadece bebeğin gelişimi ve kendi sağlıkları için gerekli olan vitaminleri, takviyeleri doktor kontrolünde kullanabilirler. Hal böyle olunca da anne adayının çok daha ciddi rahatsızlıklarının olması, onların tedavisi için ilaçlar ya da ekstra tedavi yöntemlerinin kullanılmasının çok fazla sakıncası olabilir. Çoğu zaman tıbbi açıdan bir sakıncası olmayan tedavilerde bile anne adaylarının endişeleri ön plana çıkar. Bu bağlamda anne adaylarının hamilelikte özellikle merak ettikleri, endişe duydukları tedavilerden birisi de kemoterapidir. Acaba hamilelikte kemoterapi yapılabilir mi, yoksa zararlı mı olur bilmek lazım.

Kemoterapi nedir?

Kanser hastalığı söz konusu olduğunda tedavide çoğunlukla kemoterapi de uygulanmaktadır. Kemoterapi bir tedavi türü olmasına rağmen halk arasında çok korkulan, endişe duyulan bir tedavidir. Kemoterapi aslında neredeyse tüm kanser türlerinin tedavisinde neredeyse mutlaka uygulanan hayati bir tedavi yöntemidir. Kemoterapi, sözcüğü aslında “ilaçla tedavi” anlamına geliyor ve daha çok kanser hücrelerini etkileyen kanser ilaçları kullanılarak yapılıyor. Kemoterapi neredeyse tüm kanser tedavilerinde kanser türüne göre değişik sürelerde değişik yoğunlukta, farklı sıklıkta yapılmaktadır.  Kanserli tümörün ilaçla tedavi edilmesi anlamına gelen kemoterapi ile kanserli hücrelerin büyümesi ve çoğalması önlenebilmekte, bu hücrelere hasar verilmektedir. Bunlardan da anlaşılacağı üzere kemoterapi, kanser hastalığının ilaçla tedavi edilmesidir. Bu tedavi ile kanser hücreleri öldürülür ve bu hücrelerin büyüme hızları yavaşlatılır. Kemoterapi tedavisinde; antikanser ilaçlar, antineoplastik ilaçlar ve kemoterapötik kullanılır, bunlarla en etkili sonuçlar almak amaçlanır.

Kemoterapi ne amaçla yapılır?

Kemoterapide kanser hastasının ihtiyacına yönelik birden fazla ilaç verilebilir, vücutta farklı etkiler görülebilir. Kemoterapi, hastanın sahip olduğu kanserin türüne ve evresine göre kanseri tedavi etmek, yayılmasını önlemek, tümörün büyüme sürecini yavaşlatmak ve vücudun farklı bölgelerine yayılmış kanser hücrelerini yok etmek gibi amaçlarla yapılabilir. Kemoterapinin amaçlarını sıralayacak olursak; başta elbette ki, kanser hastalığını tedavi etmek, bu bağlamda kanserli hücrelerin diğer organlara ve vücudun yayılmasını engellemek, kanser tümörünün büyüme hızını yavaşlatmak, kanserden kaynaklanan rahatsızlıkları ve şikayetleri azaltmak şeklindedir.

Kemoterapinin yan etkileri vardır!

Hastalıkların tedavisi için kullanılan ilaçların, yapılan tedavilerin vücuda az ya da çok zararı, yan etkileri olmaktadır. Aynı şekilde biraz ağır bir tedavi olan kemoterapi tedavisinin de hastaya pek çok yan etkisi olabilir. Ancak bu yan etkilerin hastada ne oranda, ne şiddette, nasıl görüleceği hastanın durumuna, başka bir hastalığı olup olmamasına, kanserin türüne ve şiddetine göre değişiklik göstermektedir. Kemoterapi tedavisinin hemen herkes tarafından bilinen pek çok yan etkisi vardır, hatta saçların, kaşların dökülmesi bu yan etkiler arasında en net görülenidir. Ancak nadiren de olsa kemoterapi alan bazı hastalarda hiçbir yan etki görülmediği de olabilir. Ayrıca kemoterapinin yan etkilerini en aza indirilmek, bundan daha az hasar görebilmek için tedavi yapan doktorun önerilerine uymak, doktor kontrollerini aksatmamak çok önemlidir.

Kemoterapide en sık olarak yaşanan yan etkiler; mide bulantısı, kusma, saç dökülmesi, halsizlik, ağız içinde yaralar, daha kolay enfeksiyon kapma, kanama ve kanamaların durmaması, cinsel fonksiyonlarda bozulma, kas ve sinir sisteminde fonksiyon kaybı şeklinde sıralanabilir. Bu yan etkilerin görülme şiddeti kesinlikle hastadan hastaya ve kemoterapinin yoğunluğuna göre değişmektedir.

Hamilelikte kemoterapi yapılabilir mi?

Planlı bir hamilelik söz konusu ise kesinlikle gebe kalmadan önce hem anne adayının hem de baba adayının ayrıntılı bir kontrolden geçmeleri önerilir. Bu kontrollerde herhangi bir rahatsızlık tespit edilirse hamilelikten önce tedavi edilmesi ve mümkün olan en sağlıklı şekilde gebe kalınması çok önemlidir. Özellikle de kanser gibi çok ciddi bir rahatsızlık söz konusu ise mutlaka hamile kalmadan önce tedavi edilmesi gerekir. Çünkü kanser hastalıklarının tedavileri çok zorlu olabilir, hem anne adayı hem de bebek için sorunlar yaratabilir. Bir de kanser hastası olan kadının gebe kalması ve kemoterapi gerekmesi durumunda anne adayları çok büyük bir endişe yaşar. Hamilelik süreci en küçük bir rahatsızlıktan bile olumsuz etkilenirken, kanser ve kemoterapi sözcüklerini hamilelikle aynı cümlede kullanmak bile kaygılandırabilir.

Kanser hastalığı başlı başına gebeliği olumsuz etkilerken, kemoterapi tedavisi de endişelendirir. Anne adayları için önemli olan kemoterapinin bebeğin sağlığını ve gelişimini olumsuz etkileyip etkilemeyeceğidir.  Bazı anne adayları kemoterapinin gebeliğin sonlandırılmasına sebep olabileceğini bile düşünebilirler. Ancak bu düşünce kesinlikle yanlıştır. Çünkü uzmanlar hamileliğin ilk 3 ayı sağlıklı bir şekilde geçtiyse sonraki dönemde kemoterapi uygulanabileceği konusunda hemfikirler. Çünkü gebeliğin ilerleyen döneminde alınan kemoterapi bebeğe zarar vermez, yan etki yapmaz. Yani sağlıklı geçen ilk 3 aydan sonra gebeliğin sonlandırılmasına gerek kalmadan, bebek hiçbir zarar görmeden kemoterapi uygulanabilir. Çünkü hamilelikte plasenta, kemoterapi gören anne adaylarında ilacın bebeğe geçmesini engeller, bebeği korur.

Hamileliğin ilk 3 ayına dikkat!

Hamilelikte kemoterapi yapılabilir ve bebeğe hiçbir zarar vermez. Ancak bunun için gebeliğin ilk 3 ayının sağlıklı bir şekilde tamamlanması gerekiyor. Çünkü hamileliğin ilk 3 ayı bebeğin temel yaşamsal organlarının gelişimi için en kritik süreçtir. Hamileliğin ilk 3 ayında anne adayları sağlıklı beslenmeli, fiziksel ve ruhsal açıdan sağlığına dikkat etmeliler. Bundan sonrasında uygulanacak kemoterapi bebek için yan etki yaratmaz. Çok çok gerekli görüldüğünde hamileliğin 14. haftasından itibaren anne adayına uygulanan kemoterapi % 98 ihtimalle bebeğe bir zarar vermezken, % 1,3 gibi bir oranda bebekte anomali oluşma riski bulunmaktadır. Yani % 100 garanti verilememekle bebeğin hiçbir zarar görmeden anne adayının kemoterapi alabilmesi mümkündür.

Hamilelikte kemoterapi ne zaman yapılmalı?

Tedavilerde önemli olan hastanın hayatı olduğu için hamilelikte kanser tespit edilirse ve acilen tedaviye başlanması gerekiyorsa ilk olarak gebeliğin sonlandırılması düşünülebilir. Özellikle de hamileliğin ilk 3 ayı içinde tespit edilen kanser vakalarında doktorun ve anne, baba adayının ortak görüşü ile gebelik sonlandırılabilir. Böyle durumlarda gebelik bittikten sonra kemoterapiye başlanabilir. Eğer kanser hastalığı gebeliğin 7 – 8. aylarında tespit edildiyse tedavi için bebeğin doğması beklenir. Fakat hamileliğin ortalarında kanser tespit edilirse hastalığın durumuna göre tedaviye ne zaman başlanacağına karar verilir.

Hamilelikte kemoterapinin bebeğe zararı olur mu?

Kemoterapi çok güçlü ilaçlarla kanserli hücrelerin yok edilmesi, büyüme hızının yavaşlatılması işlemidir. Ancak kemoterapinin hamilelikteki etkilerine dair sayısız bilimsel çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda gebeliğin ilk 3 ayının sağlıklı bir şekilde geçirildiği hamileliklerin ileri aylarında alınan kemoterapinin bebeğe zarar vermediği tespit edilmiştir. Yani hamilelikte doğru zamanda, doğru dozda uygulanan kemoterapi bebek için zararlı değildir. Uzmanlara göre hamileliğin ilk üç ayını geride bıraktıktan sonra hamileliği sonlandırma ya ya da kemoterapiyi erteleme gerek kalmaz.