Tüp bebek tedavisi, doğal yollardan çocuk sahibi olamayan kişiler tarafından sıkça tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Tüp bebek tedavisinde genelde kadının yumurtalıklarının çok sayıda yumurta üretmesi için doğurganlık hormonu salgılanmasını sağlayan ilaçlar kullanması gerekir. İlaç tedavisinden sonra toplanan yumurtalar laboratuvar ortamında bir araya getirilir.

Sperm kalitesi normal düzeydeyse tüp bebek tedavisi uygulanabilir. Ancak spermlerin sayısında ya da kalitesinde sorunlar varsa İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu tercih edilebilir. Bu yöntemde tek bir sperm alınarak yumurtaya enjekte edilir.

Döllenme işlemi başarılı bir şekilde gerçekleşirse embriyolar 2-6 gün içerisinde gelişecektir. Bu süreçte embriyolog, en sağlam embriyoyu seçecek ve daha sonra bu embriyoyu kadının rahmine transfer edecektir.

Döllenme sürecinde genellikle iyi kalitede embriyolar elde edilir. Böyle durumlarda bir tane embriyo transfer edilirken geri kalanının dondurulması tercih edilir. Çünkü birden fazla embriyonun transfer edilmesi çoklu gebelik yaşama riskini arttırır. Bir embriyo transfer edildikten sonra başarısız olunması durumunda bir daha tüp bebek denemesi yapıldığında bu embriyolar çözdürülüp kullanılabilir.

Tüp bebek tedavisi özellikle fallop tüplerinde sorun yaşayan kadınlarda işe yarayan bir yöntemdir. Polikistik over sendromu gibi doğurganlıkla alakalı sorunlar yaşayan ya da endometriozis sorunu olan kadınlar da tüp bebek ile doğurganlık tedavisi görmek için uygundurlar.

Düzensiz adet döngüleri olan kadınlar da tüp bebek tedavisinden fayda sağlayabilir. Tedavi sayesinde yumurtlama döngüsü düzelen kadın sağlıklı yumurtalar üretebilir. Ancak sağlıklı yumurta üretimi başlamadıysa farklı yöntemlerin denenmesi gerekebilir. 

Yumurta Dondurma

Yumurta dondurma, ilerde bebek sahibi olmayı düşünen kadınlar için doğurganlığı koruma yöntemlerinden biridir. Yumurta dondurma sürecinde kadının yumurtalıklarından yumurtalar toplandıktan sonra dondurulur. Kullanılacağı zaman ise dondurulan yumurtalar çözdürülür ve doğurganlık tedavisinde kullanılır.

Kadının doğal yollardan hamile kalma şansı, yaşlandıkça yumurta kalitesi ve sayısının düşmesinden dolayı azalmaktadır. Yumurta dondurma sayesinde kadının yumurtaları genç yaşlardayken dondurulabilir ve böylece bebek sahibi olunmak istendiği zaman daha kaliteli yumurtalar kullanılmış olur.

Yumurta dondurmayı aşağıdaki durumlarda tercih edebilirsiniz:

• Kanser gibi doğurganlığınızı etkileyecek bir sağlık durumunuz varsa ve buna yönelik olarak tıbbi tedavi görmeniz gerekiyorsa
• Henüz çocuk sahibi olmaya hazır değilseniz ancak ilerde çocuk sahibi olmak istediğiniz zaman doğurganlığınızın azalmış olacağından korkuyorsanız
• Tüp bebek tedavisinde kullanılmamış embriyolar bırakmak istemiyorsanız yumurta dondurma işlemi size uygun olabilir.

Yumurta dondurma için öncelikle sağlık durumunuzun uygun olup olmadığına bakılır. Ardından tüp bebek sürecine başlanır ki bu genelde iki ya da üç haftalık bir süreçtir. Bu süreçte yumurta üretiminizi arttırmak için ve yumurtaların olgunlaşmasını desteklemek için bazı ilaçlar almanız gerekmektedir. Yumurtalarınız hazır duruma geldiğinde doktorunuz onları toplayacaktır.

Bu noktada yumurtalar sperm ile döllenmek yerine kriyoprotektan eklenerek dondurulur. Dondurma işleminde vitrifikasyon (camlaştırma) ya da hızlı dondurma tercih edilir ve sonrasında yumurtalar sıvı nitrojen içerisinde saklanır. Yapılan bazı araştırmalara göre yavaş dondurma yerine vitrifikasyon yani camlaştırma yöntemi daha başarılı olabilmektedir.

Kadınlardan toplanan yumurtalar genelde 15 adet civarı olmaktadır. Ancak düşük yumurtalık rezervine sahip olan kadınlarda bu sayıya ulaşılamayabilir. Yumurtaları kullanmak istediğinizde çözdürülür ve hayatta kalan yumurtaların sperm ile döllenerek embriyo haline gelmesi sağlanır.

Yumurta dondurma güvenli midir?

Tüp bebek tedavisinin genelde güvenli olduğu kabul edilir. Ancak bazı kadınlarda tedavi sürecinde kullanılan doğurganlık ilaçlarına bağlı olarak bazı yan etkiler görülebilmektedir. Bu etkiler genelde hafif olmakla birlikte bazı vakalarda ovaryan hiperstimülasyon sendromu görülebilmektedir. Bu sendrom ciddi bir rahatsızlık olduğu için belirtileri takip ederek sizde bu durumun yaşanıp yaşanmadığını gözlemlemelisiniz.

Tüp bebek tedavisinin en büyük riski tedavinin işe yaramama riskidir. Ayrıca bazı çalışmalar, çözdürülmüş yumurtalarla elde edilen hamileliklerde düşük yaşama riskinin daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak bu tarz çalışmaların üzerinde araştırma yaptığı örnek sayısı kısıtlı olduğundan kesin etkiler tam olarak bilinememektedir.

Diğer risklerle birlikte yumurtalarınız kaliteli olsa da yaş ilerledikçe hamileliğe bağlı komplikasyonlar daha fazla ortaya çıkabilmektedir.

Sperm Dondurma

Erkekler gelecek tedavilerde kullanılmak üzere spermlerinin dondurulmasını isteyebilirler. Sperm dondurmada öncelikle spermlerinizin hastalıklara karşı tıbbi açıdan kontrolü sağlanır. Ardından spermlerinizi ne kadar saklamak istediğinize yönelik onay vermeniz gerekmektedir.

Sperm dondurma işleminde spermler kriyoprotektant denilen koruyucu sıvı ile karıştırılır ve dondurulur. Spermler daha sonra hepsini aynı anda çözdürmemek için ayrı ayrı bölmelerde saklanabilir. 

Sperm dondurmayı aşağıdaki durumlarda tercih edebilirsiniz:

• Doğurganlığınızı etkileyecek bir sağlık sorununuz varsa ve buna yönelik tedavi görmeniz gerekiyorsa
• Vazektomi olmak istiyor ancak ilerde çocuk sahibi olmayı isteme ihtimalinizi silmek istemiyorsanız
• Düşük sperm oranına sahipseniz ya da sperm kaliteniz azalıyorsa
• Doğurganlık tedavisi için gereken günlerde sperm üretmekte zorlanıyorsanız

Sperm dondurma güvenli midir?

Sperm dondurmak oldukça güvenli bir yöntemdir. Dondurulmuş spermler ile sahip olunan bebeklerde bir sorun gözlemlenmemiştir. Ancak çözdürülen bütün spermlerin hayatta kalmayabileceği bilinmelidir.

Embriyo Dondurma

Tüp bebek tedavisinde kaliteli, birden fazla embriyo elde edildiyse daha sonra transferde kullanılma ihtimaline karşılık fazla embriyolar elden çıkarılmak yerine dondurulabilir. Ayrıca embriyolar doğurganlığı korumak adına ilerde kullanılmak üzere de dondurularak saklanabilir.

Her embriyo dondurma işlemi için uygun değildir. Embriyo dondurmak için sadece iyi kalitede olan embriyolar seçilir. Embriyolar farklı gelişim aşamalarındayken dondurulabilir. Sadece bir hücreliyken bile donduruabilen embriyolar blastosist aşamasına geldiğinde de dondurulabilir.

Embriyolar kriyoprotektan isimli embriyoları koruyacak bir sıvı ile dondurulur. Bu sıvı ile embriyolarda meydana gelecek kristalleşme ve olası zararın önüne geçilir. Embriyoların dondurulmasında hızlı dondurma ya da yavaş dondurma işlemi tecih edilebilir.

Dondurulmuş embriyolar kullanılmadan önce nasıl bir süreç izlenir?

Her kliniğin embriyo transferinde izlediği süreç farklı olabilmektedir. Ebriyo transferinden önce düzenli yumurtlayıp yumurtlamadığınıza bakılır. Adet döngüleriniz düzenliyse doktorunuz doğurganlık ilaçlarına gerek kalmadan embriyoları rahminize yerleştirebilir. Bu durumda rahim iç zarınızı görüntülemek için ultrason kullanılabilir. Ayrıca yumurtalama zamanınızı kontrol etmek amacıyla idrar ya da kan testi kullanılabilir. Bu sayede rahim iç zarınızın embriyonun tutunabilmesi için hazır olup olmadığı anlaşılır.

Adet döngüleriniz düzenli değilse doktorunuz bazı doğurganlık ilaçları kullanmanızı önerebilir. Bu sayede rahim iç zarınız, embriyonun tutunmasına uygun hale gelecektir. 

Doğru zaman geldiğinde ise embriyolarınız çözdürülecek ve muhtemelen bir adet embriyo rahminize transfer edilecektir. Birden fazla embriyo transferi genelde çok nadir durumlarda, özellikle 40 yaşın üzerindeyseniz tercih edilmektedir.

Embriyo dondurma ve çözdürme işleminde her embriyo hayatta kalmayabilmektedir.

Sperm, yumurta ve embriyoların güvenliği nasıl sağlanır?

Doğurganlık tedavisi yapan kliniklerde embriyo, yumurta ya da spermi tanımlamaya yönelik farklı uygulamalar bulunmaktadır. Bazı klinikler etiketlere bilgiler el ile yazarken bazıları da radyo frekansları kullanan modern teknolojiler kullanmaktadırlar.

Embriyo, sperm ve yumurtaların karışmaması adına tüp bebek merkezlerinin birden çok adımdan oluşan bir güvenlik süreci uygulaması gerekmektedir. Teknolojinin tanıma amaçlı kullanıldığı bazı merkezlerde en az iki sağlık görevlisinin embriyo, sperm ve yumurta güvenliğini sağlamak adına kişinin doğum günü ve sosyal güvenlik numarası gibi bilgileri kontrol etmesi ve o şekilde işlem yapması gerekmektedir.

Doğru sperm ile yumurtanın bir araya konulması büyük bir önem taşımaktadır. Çünkü ancak bu sayede çiftlerin genetiğini taşıyan embriyolar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle embriyolarınızın, yumurtalarınızın ya da spermlerinizin kullanılması gerektiğinde fotoğrafınızı taşıyan bir kimlik ile mutlaka kimlik tanımlamanız yapılmalıdır. 

Spermler dondurulmak istendiğinde kişinin adı-soyadı ve doğum bilgileri ile spermin ne zaman dondurulduğu gibi bilgiler tutulur. Spermler kullanılacağı zaman çözdürüleceği zaman ise yine bu bilgiler kontrol edilir.

Yumurtalar dondurulmak istendiğinde de aynı süreç işler. Yumurtaların alındığı kişinin adı-soyadı ve doğum bilgileri ile spermin ne zaman dondurulduğu gibi bilgiler tutulur. Yumurtalar kullanılacağı zaman ise en az iki çalışan ile bu bilgiler kontrol edilir.

Embriyoları korurken ise diğer prosedürlerin yanında kadının rahmine benzer bir ortam yaratmak önemlidir. Çünkü ancak bu sayede sağlıklı embriyolar elde edilebilir. Embriyoların koyulduğu inkübatörler haftanın 7 günü, 24 saat gözlem altında tutulur. Eğer inkübatördeki veriler normal aralıkların dışına çıkarsa ilgili embriyolog ile görüşülür. Embriyolar hazır hale gelip dondurma işlemi başlayacağı zaman ise tıpkı yumurta ve spermlerin saklanmasındaki işlemler uygulanır.

Tüp bebek tedavisi yapan kliniklerde güvenlik çeşitli aşamalardan oluştuğu ve sürekli olarak kontrol edildiği için endişelenmenizi gerektirecek bir durum yoktur. Ancak yine de emin olmak istiyorsanız tedavi göreceğiniz klinikteki güvenlik önlemlerini sorarak süreci öğrenebilirsiniz.