1 ) Aşılamada sperm kalitesinin önemi nedir?

Baba adayında ki spermlerin sayı ve hareketi beklenenden daha düşük ise, aşılama tedavisinden elde edilmesi beklenen başarı oranı çok yüksek olmaz. Uzmanlar arasında sperm sayısı ve hareketliliği konusunda tam anlamı ile bir fikir birliği olmasa da, genel olarak kabul gören görüş, erkeğin spermlerine yıkama işlemi yapılmasının ardından ileri doğru hareketli sperm oranının minimum ml’de 1 milyondan faza olması gerektiğidir.

Bir başka önemli olarak kabul edilen konu da, spermlerin şekil bozukluklarının bulunup bulunmamasıdır. Aşılama işlemi yapılmadan önce, sperm şekilleri de boyanmış örneklerde bu konuda deneyimli olan doktorlar tarafından detaylı olarak değerlendirilmesi gerekir. Bu inceleme esnasında normal görünümlü sperm sayısının en az % 4 ile % 5 arasında olması gerekir. Şekli normal olmayan spermlerin sayı ve hareketleri iyi olsa dahi, yumurtanın kabuğunu delip içeriye girmelerinde sorun oluşabilir.

2 ) Sperm örnekleri nasıl değerlendirilir?

Baba adayından alınan sperm örneği (meni), yaklaşık olarak yarım saat boyunca sıvılaşması için bekletilir ve daha sonrasında inceleme işlemine geçilir. Sperm incelemesinde değerlendirilen kriterler ise;

2.1 Spermin miktarı

Boşalma esnasında gelen ejekülatın (meni) miktarı 2 mL ile6 mL arasında olması gerekir. Bu sıvının sadece çok az bir kısmı sperm hücreleri tarafından oluşturulurken, geriye kalan büyük bir kısmı ise, prostat bezi tarafından salgılanan sıvıdır. Bu prostat sıvısı, spermlerin hareket etmesini ve hedefe doğru ilerlemesi için yardımcı olur. Bu sıvının oranının az olması halinde, erkekten çıkan spermler yumurtalığa doğru giderken zorlanır, gereğinden fazla olması halinde de sperm konsantrasyonu azalacağı için elde edilmesi beklenen hamilelik olasılığı da azalır.

2.2 pH

Meni, normalde bazik bir sıvıdır ve pH >7’dir. Bu bazik ortam, spermlerin vajinada bulunan asidik ortamdan korunması için yardımcı olur. Meninin pH dengesinde bozuklukların olması halinde, spermlerin vajina içinde yaşama şansı yok denecek kadar az olur.

2.3 Sayı

Ejekülatta (meni) bulunan sperm miktarının mililitrede 15 milyondan daha az olması halinde, düşük sperm sayısını 10 milyondan az olması da çok düşük sperm sayısı olduğunu gösterir. Sperm sayısının beklenenden daha az olması, “oligospermi” şeklinde ifadeedilir. Bazı hastalarda ise, ejekülatta (menide) hiç sperm hücresine rastlanamamaktadır.”Azospermi” olarak ifade edilen bu durumda, semen (meni) tamamen normal görülse bile, mikroskop merceği altında incelendiği zaman sıvı içerisinde sperm olmadığı görülür.

2.4 Morfoloji (Şekil)

Sperm kalitesini gösteren bir başka önemli konu ise, sperm hücrelerinin şekilleridir. Yapısal şekilleri normal olarak görülmeyen spermlerin döllenebilme yeteneği düşüktür. Normal şartlarda, erkekte spermlerin neredeyse en az  % 30’unun normal şekilli olması gerekmektedir.

Belirlenen bu kriterler dışında sperm hücrelerinin kümeleşmeleri, menide iltihap hücrelerinin (lökosit) var olup olmaması gibi faktörlerinde kontrol edilmesi gerekir. Ancak spermin dölleme fonksiyonunu belirlemekte olan bilinen ve bilinmeyen çok sayıda etken vardır ve erkeklere uygulanan hiçbir test sonucunda da, döllenme ile ilgili % 100 doğrulukta bilgi sunamaz.

2.5 Motilite (Hareket)

Hamileliğin elde edilmesi için, sperm sayısı kadar önemli olan bir başka kriter ise spermlerin kalitesidir. Spermlerin yumurtaya ulaşıp dölleyebilmesi için ileriye doğru hareket etmesi gerekir. Durduğu yerde hareket eden veya hiç hareket etmeyen spermler, hamileliğin elde edilmesinde etkili olamaz. Normalde spermlerin yaklaşık olarak % 50’sinin ileri doğru hareket etmesi son derece önemlidir.

2.6 Akışkanlık

Boşalma işleminin ardından, ejekülat (meni) jel kıvamında olur. Ortalama olarak yarım saat içerisinde meni kendi kendine sıvı bir hal almaya başlar ve daha akışkan bir hale gelir. Menide akışkanlık olmaması halinde, spermler serbest bir şekilde hareket edemez ve doğal olarak da yumurtalığa kolayca ulaşamayacağından dolayı hamilelik elde edilme şansı da azalır.

2.7 Fruktoz

Fruktoz bir şeker molekülüdür ve spermlerin hareket edebilmesi için gerekli olan enerjinin oluşturulmasında görevlidir. Sperm hareketliliğini olumsuz yönde etkileyecek olan fruktoz eksikliği, erkek üreme sisteminde bir tıkanıklık olduğunu düşündürür.