Vajina girişinin her iki yanında bulunan salgı bezlerine bartholin adı verilir. Bartholin bezleri cinsel ilişki esnasında kaygan ve şeffaf sıvı üretir. Cinsel uyarılma ile salgılanan bu sıvı bez kanalından vajina girişine boşalmaktadır. Bartholin bezlerinin temel fonksiyonelliği, kayganlaştırıcı etkisi ile cinsel birlikteliğin elverişli hale getirilmesine dayanmaktadır.

Bartholin kisti ve absesi ise, herhangi bir nedene bağlı olmaksızın bez kanalarının tıkanması sonucunda meydana gelir. Kanalların tıkanması ile salgılanan sıvının çıkışı engellenir. Bu nedenle sıvı kanallarda birikmeye başlar ve kanalın genişlemesine, içi sıvı dolu kitlelerin oluşmasına neden olur. Biriken bu salgının içeriği pü ise abse, sadece salgı sıvısı içeriyorsa kist olarak adlandırılır.

Bartholin bezi kanalının tıkanma nedenleri nelerdir?

Üreme çağındaki kadınların genellikle yaşadıkları genital hastalıklar, bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanmaktadır. Bartholin tıkanıklığı, bel soğukluğu olarak adlandırılan hastalığına neden olan bakterilerin etkili olduğu düşünülmektedir. Bez kanallarının tıkanmasının sonucunda da abse gelişmektedir. Kanalların tıkanmasına neden olan bir diğer etken ise, yapılan cerrahi müdahalelerdir. Bölgede meydana gelen yaralanmalardan arta kalan sekeller nadir olarak ileri yaşlarda bartholin bezi kanserine neden olabilir.

Ne sıklıkla görülür?

Genel olarak kadınların %2’lik bir kısmında hayatlarının herhangi bir döneminde bartholin kisti ve absesi gelişme ihtimali vardır. Ancak bartholin absesinin görülme ihtimali kistten 3 kat daha fazladır. Çoğunlukla 20-29 yaşları arasında cinsel hayatı aktif kadınlarda görülmektedir.

Bartholin kistinin belirtileri nelerdir?

Bölgede absenin oluşması ile şiddetli ağrılar görülür. Ağrı kesicilerin yeterli olmadığı durumlarda absenin boşaltılması gerekir. Bazı durumlarda ise abse kendiliğinden patlayarak ağrı hissini ortadan kaldırabilmektedir. Ancak absenin cerrahi bir müdahale ya da kendiliğinden boşalmış olması tekrar kanalların tıkanmasına bağlı olarak bölgede ağrısız bir şişlik oluşmasına neden olabilmektedir. Bartholin kisti birkaç cm çapında olabileceği gibi oldukça büyük boyutlara da ulaşabilmektedir.

Bartholin kistinin tedavisi nasıl yapılır?

Bartholin kisti kanalların tıkanmasına bağlı olarak abse oluşumuna neden olmaktadır. Tüm abse tedavilerinde ilk önce absenin dışarıya boşaltılması sağlanır. Absenin bulunduğu en belirgin bölgeye yapılan kesi ile açılması ve boşaltılması şeklinde tedaviye başlanır. Abse boşalması ile birlikte ortaya çıkan ağrı şikâyeti oldukça kısa bir süre içerisinde giderilebilmektedir. Daha sonra bartholin kanallarının genişletilmesi ile absenin tekrar nüks etme ihtimali azaltılmaktadır. Yapılan bu müdahaleden sonra hastanın düzenli olarak antibiyotik tedavisine devam etmesi gerekir.

Genel olarak kist tedavisi apse tedavisi kadar kolay değildir. Kistin bisturi ile açılmasına rağmen kanalın tekrar tıkanmasına bağlı olarak kistin yeniden oluşma ihtimali oldukça yüksektir. Bu nedenle kistin en etkili tedavi yöntemi olarak bartholin bezinin kanalları ile birlikte tamamen çıkartılması ya da yeni bir kanalın oluşturulması gerekir. İlk seçenek genellikle kanser şüphesi olan durumlarda oldukça geniş çaplı cerrahi bir operasyon gerektiren tedavi yöntemidir. Ancak genellikle üreme çağındaki kadınların tedavisinde ikinci seçenek tercih edilmektedir. Bu doğrultuda lokal anestezi altından uygulanan birçok cerrahi teknik geliştirilmiştir.

Bartholin kisti tedavisinde uygulanan cerrahi teknikler nelerdir?

Abse drenaj

Abse drenaj, klinik şartları altında küçük abselerin tedavisinde en çok tercih edilen yöntemdir. Lokal anestezi altında bezen Word kateter ya da gümüş nitrat uygulaması ile kombine edilmektedir.

Bu tedavide önce abse yüzeyine anestezik madde enjekte edilir. Daha sonra vajina girişinin iç yüzeyine insizyon ( kesi ) yapılır. Absenin içini tamamen boşaltıldıktan sonra, abse kavitesi steril bir gaz ya da küçük bir kateter yerleştirilerek boşluğun açık kalması sağlanır.

Abse kavitesine gaz konulmuş ise, 24-48 saatin ardından çıkartılır. Eğer kateter yerleştirilmiş ise absenin tekrarla ihtimalini azaltmak için birkaç hafta sonra çıkartılmaktadır. Abse drenajından sonra yapılan kültürlerde cinsel yolla bulaşan bir bakteri yada vajinal enfeksiyon tespit edilirse, antibiyogram sonucuna göre uygun antibiyotik tedavisi yapılmaktadır.

Marsupializasyon

Genç kadınlarda görülen küçük abseler için tercih edilen yöntemdir. Bartholin kisti ya da absesi açıldıktan sonra drenajın devam etmesi için kist duvarı ile cilt dikilir. Bu yöntem ile kistin tekrarlanma olasılığı oldukça düşüktür. Ancak operasyon sonrası bir süreliğine hastanın cinsel ilişkide bulunması, denize ve havuza girmesi kısıtlanmaktadır. Tedavi antibiyotik kullanımı ile kombine edilir.

Gümüş nitrat tedavisi

Bartholin kisti ya da absesi drene edildikten sonra boşaltılır. Kist kavitesine 0,5 cm eninde ve boyunda gümüş nitrat bir çubuk yerleştirilir. Uygulanan gümüş nitrat ile kesenin toplanması, büzülmesi ve 24-48 saat içerisinde dışarıya çıkarılması sağlanır. Bu yöntemle absenin tekrarlama ihtimali engellenememektedir. Ancak yapılan cerrahi müdahale sonrasında yerleştirilmesi ile tekrarlama olasılığı %5 ile %8 oranında düşürülmektedir.

Bartholin bezinin çıkartılması

Yapılan tedavilere rağmen kist devamlı olarak kendini tekrarlıyor ise, bartholin bezinin kanalları ile birlikte cerrahi müdahale ile tamamen çıkartılması gerekir. Operasyon sonrasında bitkisel vajinal lubrikanlar önerilir. Bu uygulama genellikle orta yaş üzerindeki kadınlar için tercih edilmektedir.

Karbondioksit lazer tedavisi

Lazer yöntemi ile bölgedeki kist açılarak ısı enerjisi ile tahrip edilir. Böylece kist kesesinin tekrar oluşma ihtimali ortadan kaldırılır.

Word kateter yöntemi

Abse drenaj tedavisinden sonra tekrarlama ihtimalini en aza indirmek için kateter uygulanır. Bu yöntem özellikle büyük boyuttaki abselerin tedavisinde önerilmektedir. Kist ya da abse boşaltıldıktan sonra tekrar oluşumu engellemek için kaviteye kateter yerleştirilir.