Jinekolojik muayene, kadınların genital bölgesinde var olan herhangi bir rahatsızlığın teşhisi ve tedavisi amacı ile vajinal yoldan yapılan muayenedir. Kadınların en az yılda bir defa kontrol amaçlı muayene yaptırması, bazı hastalıkların erken teşhisi açısından önem kazanmaktadır.

Ayıca serviks kanserinin öncü belirtileri jinekolojik muayene ile birlikte PAP smear testiyle erken dönemlerde saptanabilmektedir. Genel sağlık kapsamında olduğu gibi hamilelik hakkında bilgi edinilmesini ve hamilelik şikâyetlerinin incelenmesi amacıyla da jinekologlar tarafından yapılmaktadır. İlk defa jinekolojik muayene olacak kadın hastalar çekingen tavır sergilese de, muayene 1-2 dakika içerisinde tamamlanan oldukça basit ve ağrısız bir işlemdir.

Vajinal muayenenin ne zaman yaptırılması gerekir?

Jinekolojik muayeneler üreme çağındaki kadınların cinsel hayatının aktifleşmesi ile beraber düzenli olarak yaptırması gereken kontrollerdir. Acil durumlarda adet dönemlerinde yapılabilir. Ancak adet kanamaları serviksin görüntülenmesini güçleştirdiği gibi smear testinin de yapılması için uygun değildir. Bu nedenle kadınların adet dönemleri dışındaki günlerde muayenenin yapılması daha uygun olacaktır. Ayrıca jinekolojik muayeneler için herhangi bir hastalık durumunun olması gerekmemektedir. Rutin değerlendirmeler genel sağlık kontrolü altında yapılabilir.

Jinekolojik muayeneler ( vajinal muayene ) nasıl yapılır?

Jinekolojik muayene birkaç kontrol ve teşhis adımından oluşmaktadır.

Hastanın sağlık geçmişi değerlendirilir

Tüm muayenelerde olduğu gibi vajinal muayenelerde de öncellikle hastanın sağlık öyküsü ele alınmaktadır. Hastanın yaşı, medeni hali, mesleği, cinsel aktifliği, doğum veya düşükle sonuçlanan gebelik hikâyesi, daha önce geçirilmiş cerrahi operasyonlar, adet döngüsünün düzeni, miktarı ve süresinin değerlendirilmesi ve geçirilmiş olan genital enfeksiyon durumu hakkında detaylı bilgi edinerek, fiziksel muayeneye geçilir.

Bunun dışında hastanın sigara ve alkol kullanımı, düzenli olarak kullandığı ilaç hakkında da bilgi alınır. Doktorun hasta hakkında edindiği bu bilgiler hastalığın teşhis ve tedavisinde yol belirleyici en önemli etkenlerdir. Bu doğrultuda hastaların doğru ve net bilgi vermesi tedavinin başarısına yardımcı olacaktır. Ayrıca hastaların verdiği cevaplar ve bilgiler kesinlikle doktorla hasta arasında kalacaktır.

Jinekolojik muayene masası

Hastanın sağlık geçmişi alındıktan sonra, vajinal kontrol için jinekolojik muayene masasına alınır. Muayene için hasta alt bölgesindeki kıyafetleri çıkararak, yalnızca bir örtü ile jinekolojik masaya oturur. Masanın sağ ve sol tarafında yer alan kolçakların üzerine bacaklar yerleştirilir.

Hastanın almış olduğu bu pozisyona tıp literatüründe litotomi adı verilir. Hastanın bu pozisyonu sayesinde vajinanın net bir şekilde incelenmesi sağlanır. İlk olarak karın bölgesi ve vulva ( dış genital organları ) değerlendirilir. Görüntü sayesinde patolojik rahatsızlık ve daha önceden geçirilmiş ameliyatlar hakkında bilgi edinilmektedir. Sonraki muayene adımı ise spekulumdur.

Spekulum ile jinekolojik muayene

Spekulum plastik veya metalden oluşan gaga şeklindeki iki uçlu bir tıbbi araçtır. Vajina girişinden vajina içine yerleştirilerek, materyalin iki ucu arasından vajina kanalının incelenmesini sağlar. Spekulum muayenesinde vajina içerisinde yer alan herhangi bir patolojinin ve anormal vajinal akıntının varlığı kolayca saptanabilmektedir. Özellikle rahim ağzında polip, yara ve benzeri oluşumlar araştırılır.

Gerekli görüldüğü durumlarda rahim ağzında smear testi için örnek alınabilir. Eğer anormal vajinal akıntı durumu söz konusu ise, tıbbi bir çubuk aracılığıyla akıntının değerlendirilmesi amacıyla kültür alınır. Jinekolojik muayene esnasında gerçekleştirilen tüm bu işlemler, hastanın rahatsızlık duyabileceği herhangi bir ağrı durumu yaratmamaktadır. Ancak cinsel hayatı aktif olmayan yani bakire kadınlara uygulanmamaktadır. Bu hastalara muayene karından yapılmaktadır.

Bimanuel ( Elle muayene ) muayene

Bimanuel muayene, uterus ( rahim ), over ( yumurtalık ) ve diğer komşu organların çevresinde bulunan patolojik olguların değerlendirilmesi amacı ile yapılmaktadır. Bu bölgelerde konumlanan miyom gibi benzeri kisttik yapılar elle hissedilebilmektedir. Muayene, doktorun bir elinin iki parmağını vajina içerisine, diğer elin ise alt karın bölgesine yerleştirmesi şeklinde yapılır. Bu yöntemle bahsedilen patolojik durumlar kontrol edilmektedir. Fakat bakire bayanlarda bu işlem vajina yerine rektuma uygulanarak, rektal muayene şeklinde gerçekleştirilir. Yine rahim, yumurtalık ve diğer çevre dokular hakkında bilgi edinebilmektedir.

Ultrasonografi ile jinekolojik muayene

Ultrasonografi genel olarak kadın hastalıkları teşhisi ve tedavisi amacıyla başvurulan vazgeçilmez bir muayene aracıdır. Jinekolojik muayene kapsamında karından ya da vajinal yoldan genital organların durumları görüntülenebilmektedir. Karın bölgesinden yapılan ultrason muayenelerinde daha net bir görüntü elde edebilmek için hastanın idrarını tutması gerekir. Fakat vajinal muayenelerde durum tam tersidir. Yapılan muayenelerde rahim ve yumurtalık hakkında gereken bilgi edinebilmektedir. Ayıca muayene kapsamında, doktor kan ve idrar tahlillerinin de incelenmesini isteyebilir.