Tüp bebek tedavisinde yumurtalıkların uyarılması için çeşitli hormonal ilaçlar kullanılmaktadır. Ancak bazı durumlarda kullanılan ilaçlara karşılık yumurtalıkların aşırı tepki göstermesi yani aşırı cevap vermesi sonucu OHSS ortaya çıkabilmektedir. OHSS aşırı duyarlılık sorunu, her ne kadar tedavisi yapılan bilen bir komplikasyon olsa da, bazı durumlarda ciddi bir risk faktörü oluşturabilmektedir. Bu nedenle yumurtalıkların aşırı uyarılması sonucunda ortaya çıkan risk faktörünün önlenmesi için günümüzde bazı çözüm yolları geliştirilmiştir. Ancak bu yöntem ile OHSS ihtimali en aza indirgenirken, gebelik şansıda bu oranla birlikte düşmektedir. Fakat yeni uygulama sayesinde tüp bebek tedavisinin başarısını etkileyen ve ciddi bir probleme dönüşebilen OHSS engeli aşılabilmektedir.

Tüp bebek tedavisinde uygulanan hormon ilaçları ile yumurta gelişimi desteklenmekte ve yumurta sayısı arttırılmaktadır. Böylece uygun yumurta seçeneğine bağlı olarak başarı şansıda yükselmektedir. Fakat her ne kadar gebelik için destekleyici bir uygulama olsa da, bazı durumlarda kullanılan ilaçların neden olduğu komplikasyonlar tedavi sürecini etkilemektedir. Genellikle aşırı duyarlılık sorununda karında sıvı birikimi nedeni ile şişlik, mide bulantısı ve akciğerlerin sıvı toplaması gibi çeşitli riskli durumlar ortaya çıkabilmektedir. Ovaryan hiperstimülasyon sendromu (OHSS) tüp bebek tedavisinin % 2’sinde görülmektedir. Özellikle polikistik over sendromlu hastalarda görülme sıklığı artmaktadır. Bu nedenle OHSS’nin riskli olduğu vakalar için yeni tedavi seçenekleri araştırılmaya başlanmıştır.

OHSS riski azalırken, gebelik şansı korunabiliyor!

İlaçsız tüp bebek tedavisi ile aşırı duyarlılık sendromu önlenebilmektedir. Ancak OHSS riskinin ekarte edilmesi için yumurtalık gelişimi doğal süreçte gerçekleştiği için buna paralel olarak gebelik şansı düşmektedir. Fakat son zamanlarda yapılan araştırmalarda OHSS riskinin giderilmesi ve gebelik şansını korunabilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla yaklaşık 1 senedir devam eden çalışmalar yavaş yavaş sonuçlanmaya başlamıştır. Bu risk faktörünün engellenmesi ve gebelik şansının muhafaza edilmesi için tüp bebek tedavi aşamasında progesteron hormonu verilmektedir. Ayrıca hormonal sistemi dengeleyici olarak progesterona ek olarak östrojen hormonu da verilmektedir. Fakat OHSS riskinin yeniden gündeme gelmemesi için, östrojen seviyelerini doğru bir şekilde uygulanması gerekir. Doğru dozaj ile birlikte OHSS riski ortadan kaldırılırken, çiftlerin tüp bebek tedavisi ile elde edebileceği gebelik şansı korunabilmektedir.

Ovaryan hiperstimülasyon sendromu (OHSS- aşırı duyarlılık sendromu) nedir?

Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlara bağlı olarak en sık karşılan bir yan etkidir. Bu durum yumurtalıkların uyarılması için gereken ilaç dozajını çok fazla miktarda kullanılması sonucu yumurtalıkların verdiği bir tepkime olarak adlandırılır. İlaç kullanımına bağlı olarak yumurtalıkların çok fazla büyümesi halinde çeşitli komplikasyonlara neden olur. OHSS tüp bebek tedavisinin uygulandığı merkez ve doktor faktörü ile alakalı olarak ortaya çıkabilen bir komplikasyondur. Özellikle polikistik over sendromlu hastalarda daha sık izlenmektedir. Ayrıca PKOS nedeni ile kişiye uygun ilaç dozajını belirlenmesi oldukça zordur.

OHSS’nin belirtileri nelerdir?

• Yumurtalıların aşırı büyümesi
• Pıhtılaşma bozukluklarının izlenmesi
• Karın içi sıvı birikimi
• Karın ağrısı
• Şişlik ve dolgunluk hissi
• Nefes almada güçlük, nefes darlığı
• Akciğerde sıvı birikimi
• İdrar miktarında azalma

Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçların doz ayarının nasıl olması gerekir?

Tüp bebek tedavisinin başarısındaki en önemli faktörlerden birisi, yumurtalıkların uyarılması için uygun ilaç dozajının verilmesidir. Eğer ilaç dozajı yetersiz ise yumurtalar istenilen büyüklüğe erişemeyecek fazla dozaj verildiğinde ise yumurtalıkların aşırı cevap vermesine karşılık OHSS meydana gelecektir. Bu nedenle ortaya çıkan her iki durumda tedavinin başarısını etkileyebileceği için oldukça önemli bir yere sahiptir.

Kişiye uygun ve dengeli ilaç kullanımın belirlenmesi için öncelikli iş doktorun tecrübesi ve bilgisine dayanmaktadır. Ayrıca hastanın mevcut hastalıklarının değerlendirilmesi ve bu faktöre göre doğru dozajı belirlemesi gerekir. Özelikle OHHS riski taşıyan PKOS hastalarında doğru ilaç kullanımı çok daha zordur. Fakat sendromu şiddetli bir şekilde ortaya çıkma ihtimali yaklaşık %5’tir. Bu gibi durumlarda ilaç dozu düşürülür ya da şiddetine göre tedaviye birkaç gün ara verilir. Bu arada ilaç kullanılmadığı için vücudun doğal östrojen seviyeleri normale dönmektedir. Fakat n şiddetli olması halinde hastane yatışı gerekirken, meydana gelen komplikasyonların giderilmesine yönelik tedavi yapılmaktadır. Bu süreçte tüp bebek tedavisi askıya alınır.