Kızlar, ergenlik dönemine erkeklerden yaklaşık olarak iki yıl daha erken girmektedir. Genç kızlarda ergenlik dönemine geçiş ilk adet görme durumu ile başlamaktadır. Çocukluk çağından genç kızlık dönemine geçiş vücudun hazır olması ile gerçekleşiyor. Kızlarda 10 yaşlarında baş gösteren fiziksel ve ruhsal farklılaşma, 18 yaşına kadar devam etmektedir.

Ergenlik evresinde iken beyinden verilen bir takım uyarılar ile yumurtalıklardan östrojen ve progesteron olarak adlandırılan hormonlar salınır. Kadınlarda her ay görülen adet bu hormonlar aracılığı ile düzenlenmektedir. Kız çocukları doğduğunda yumurtalıklarında bulunan yumurtaların bir kısmı; doğumdan ergenlik dönemine kadar geçen süre zarfında ergenlik dönemine girilmesi ile birlikte her ay bir yumurta olgunlaşıp atıldığından dolayı dejenere olmaktadır. Bu duruma ilk adet görme denir. Kız çocuklarının puberte gelişimi sırasında üreme çağına geçiş döneminin bir işareti olarak da bahsedilen ilk adet görme durumu menarş olarak da adlandırılır.

Kız çocuklarında genetik yapı, beslenme koşulları ve yaşam kalitesi gibi etkenlerle bağlantılı olarak ilk adet görme (menarş) yaşı değişmektedir. Kız çocukları genellikle 9 ila 16 yaşları arasında ilk adetini görürler. Sadece genetik yapı, beslenme koşulları ve yaşam kalitesi değil; ilk adet görme (menarş) yaşını, coğrafi bölge de etkilemektedir. Bu durumu açıklamak gerekirse; güneş ışınlarına oldukça fazla derecede maruz kalan Ekvatora yakın bölgelerde ikamet eden kadınlarda, ilk adet görme (menarş) yaşı daha erken yaşlarda olur iken, Kuzey Avrupa bölgesinde yer alan ülkelerde yaşayan kadınlarda ilk adet görme (menarş) daha ileri yaşlarda gerçekleşmektedir. Beslenme faktörünün etkisi ise iyi beslenen ve normalin üzerinde kiloya sahip olan kızlarda, ilk adet görme (menarş) yaşı akranlarına oranla daha erkendir.

Erken ilk adet görme (menarş)

İlk adet görme (menarş) kız çocuklarında ergenlik gelişimi hususunda ilk adımdır. Ergenlik gelişimi esnasında; sırasıyla boy uzaması, memede tomurcuklanma, cinsel bölge ve koltuk altı bölgesinde tüylenme meydana geldikten sonra ilk adet görme (menarş) durumu yaşanmaktadır.

Genç kızlarda ilk adet görme (menarş) yaşının erken olması yönünde etki eden faktörler;

• Gelişmiş ülkelerde yaşayan kız çocuklarında,
• Kentsel yaşam alanlarında büyüyen çocuklarda,
• Düşük rakımlarda yani deniz seviyesinde yaşayan çocuklarda,
• Ekvatora yakın bölgelerdeki kız çocuklarında ve görme engelli çocuklarda adet görme daha erken yaşlarda başlar.

Bazı genç kızlar da herhangi bir hormonal bozukluk nedeniyle ilk adet görme durumu 9 yaşından önce de gerçekleşmektedir. Bu durum erken menarş olarak adlandırılır. Erken menarş vakaları boy kısalığına sebebiyet verebileceğinden dolayı erken dönemde ilk adet görüldüğü takdirde doktor kontrolünde gerekli test ve tetkiklerin yapılması sonrasında tedavi uygulanması önem arz etmektedir.

Gecikmiş ilk adet görme (menarş)

İlk adet görme durumu erken yaşlarda gerçekleşebildiği gibi daha ileri yaşlarda da görülebilir. Tıpkı 9 yaşında görülen ilk adette doktora başvurulması ne kadar önemli ise 16 yaş üzerinde gerçekleşen ilk adette doktor kontrolü aynı derecede önem taşımaktadır. Ergenlik gelişimi esnasında; sırasıyla gerçekleşen tüylenme, meme gelişimi, ve boy uzamasının evreleri de önemlidir. 14 yaşına geldiği halde, bu bahsi geçen farklılıklar gerçekleşmemiş ise hormon salgılanması ile ilgili bir sorun olduğunu gösterebilir.

Söz konusu genç kız, 16 yaşına geldiği halde ilk adetini henüz görememiş ise bu durum; primer amenore olarak adlandırılır. Tıpkı erken ilk adet görme (menarş) de olduğu gibi primer amenore vakasında da kadın doğum uzmanına başvurulmalıdır.

Genç kızlarda ilk adet kanamalarının gerçekleştiği yaklaşık ilk aylık süreç içinde yumurtlama olayı yaşanmaz. Yumurtlama gerçekleşmez fakat adet kanamaları görülmeye devam eder. Tüm genç kızlarda gerçekleşen ve anormal olmayan bu durumun yaşandığı süreç; anovulatuar dönem olarak adlandırılır.

Bazı genç kızlarda ilk adet görme (menarş) durumu aşırı bir kanama ile gerçekleşebilir. Bu çok kanamalı ilk adet durumu ise jüvenil kanama ismi verilir.

Adet kanamalarının ilk görüldüğü yıllarda adet döngüsü aralıklarının uzunluğu farklıdır. Menarş gerçekleştikten itibaren ilk 1-2 yıl adet kanamaları düzensiz gerçekleşir bu olay endişelenmeyi gerektirmeyen yani normal olan bir durumdur.

İlk adet görme ardından bazı genç kızlar yılda yalnızca 3 defa adet görür. Menarş yani ilk adet görülmesinin ardından 1 yıl içinde az sayıda adet görülmesinin nedeni üreme organları ve hormonların düzene girmesi için biraz vakit gerekmesine bağlıdır. Üreme organları ve hormonların düzene girmesi etkeni haricinde polikistik over sendromu da yılda sadece 3-4 kez adet görülmesi konusunda etki eden bir sağlık sorunudur.