Hiperprolaktinemi yani süt hormonu yüksekliği, bir kişinin kanında bulunan prolaktin hormon seviyesinin normalden daha yüksek olduğu bir durumdur. Prolaktin hormonunun ana işlevi, doğumdan sonra anne süt üretimini harekete geçirmektir, bu nedenle hamilelikte yüksek prolaktin seviyeleri görülmesi normaldir. Prolaktin, hem kadınlarda hem de erkeklerde seks hormonlarını (östrojen ve testosteron) etkiler. Prolaktin beynin tabanında bulunan bezelye kadar bir organ olan hipofiz bezi tarafından yapılır.

Hiperprolaktinemiye ne neden olur?

Hiperprolaktineminin yaygın bir nedeni, prolaktinoma adı verilen, hipofiz bezi üzerindeki bir büyüme ya da tümördür. Tümör yüksek düzeyde prolaktin üretir. Bu tümörler büyük veya küçük olabilir ve genellikle benigndirler, yani kanserli değil iyi huylu olarak değerlendirilir. Büyük tümörler ayrıca baş ağrılarına, görme sorunlarına veya her ikisine de neden olabilir. Prolaktinomalar kadınlarda erkeklerden daha sık görülür  ve çocuklarda da nadiren görülür. Bazı reçeteli ilaçlar da prolaktin seviyelerini de artırabilir:

• Yüksek tansiyon (kalsiyum kanal blokerleri ve metildopa gibi)
• Depresyon (trisiklik ve SSRI antidepresanlar)
• Ülserler (H2 antagonistleri)
• Mide yanması ve gastroözofageal reflü hastalığı (metoklopramid)
• Ciddi ruh sağlığı bozuklukları (risperdal ve haloperidol gibi antipsikotikler)
• Menopoz semptomları (östrojen)

Diğer nedenler arasında:

• Hipotiroidizm ya da düşük aktif tiroid, yani tiroid bezi yeterli tiroid hormonu üretmez.
• Göğüs duvarı yaralanmaları veya göğüs duvarını etkileyen diğer durumlar, örneğin zona hastalığı gibi.
• Hipofiz bezini etkileyen diğer tümörler ve hastalıklar ya da  hipofizdeki veya üzerindeki tümörler için radyasyon tedavisi
• Kronik karaciğer ve böbrek hastalıkları

İşlevleri ise:

Prolaktin çok çeşitli etkilere sahiptir. Meme bezlerini süt üretmeye teşvik eder (laktasyon): Gebelik sırasında serum prolaktin konsantrasyonlarının artması, meme bezlerinin büyümesine ve normalde progesteron seviyelerinin gebeliğin sonuna kadar düşmesi ve bir emzirme uyarısının düşmesine neden olan süt üretimine hazırlanmasını sağlar.

Artmış prolaktin seviyeleri, kadınlarda östrojen ve erkeklerde testosteron olmak üzere cinsel hormon seviyelerini düşürür. Az miktarda prolaktin seviyesinin etkileri, kadınlarda östrojen düzeylerini önemli ölçüde arttıran veya azaltan çok daha değişkendir. Bunun dışında işlevleri kısaca:

• Anne sütünün üretilmesini sağlama,

• Cinsel istek ve arz ilgili görevler
• Erkeklerde sperm üretiminin aşamalarını içerir.

Hiperprolaktineminin belirtileri nelerdir?

Hem kadın hem erkeklerde infertilite, cinsel dürtü azalması ve kemik kaybı olabilir. Buna ek olarak, kadınlarda:

• Cinsel ilişki sırasında ağrıya yol açan vajinal kuruluk
• Menstrüasyon sorunları – dönemleri veya düzensizlikleri yoktur
• Hamileyken veya emzirilmediğinde anne sütü üretimi

Erkeklerde:

• Erektil disfonksiyon-sorun giderme veya ereksiyona devam etme
• Meme büyüme, jinekomasti
• Azalan kas kütlesi ve vücut tüyü artışı

Teşhis nasıl koyulur?

Aşırı prolaktin tespit etmek için bir kan testi kullanılır. Prolaktin seviyeleri yüksekse, tiroid hormonunun kan seviyelerini kontrol etmek için genellikle daha fazla test yapılmaktadır. Normal tiroid hormonu düzeyleri hiperprolaktineminin bir nedeni olarak hipotiroidizmi ekarte eder. Doktorlar ayrıca diğer koşulları ve ilaçları kullanma hakkında da bilgi isteyecek ve gebeliği yasaklayacaktır.

Prolaktinoma şüphesi varsa, beyin ve hipofizdeki bir MRI (manyetik rezonans görüntüleme) genellikle bir sonraki adımdır. Vücut dokularının görüntüsünü yaratan özel bir makine kullanarak bir MRG, bir hipofiz tümörü ortaya çıkarabilir ve boyutunu gösterebilir.

Hiperprolaktinemi tedavisi nedir?

Prolaktin seviyesi yüksek, ancak çok az veya hiç belirtisi olmayan bazı insanlarda herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Tümörleri tedavi etmek için seçenekler şunlardır:

• Reçeteli ilaçlar: Prolaktin üretimini azaltan ilaçlar kullanılır. Prolaktinomalı çoğu insan için ilaçlar iyi cevap verir.
• Bir tümörü çıkarmak için cerrahi işlem: İlaçlar etkili olmazsa cerrahi  yöntem kullanılabilir.
• Radyasyon: Nadiren, eğer ilaçlar ve ameliyat etkili değilse, radyasyon tümörü küçültmek için kullanılır.