Gebeliğin gerçekleşebiliyor olmasının en önemli şartlarından birisi kesinlikle kadında yumurtlamanın gerçekleşmesidir. Yumurtlama, zaten kadının üreyebilirliğinin kanıtı olarak algılanır. Kadın ve erkeğin üreme fonksiyonlarının sağlıklı gerçekleştiği ve düzenli olarak cinsel ilişki yaşandığı durumlarda yaklaşık % 50 ihtimalle 1-2 ay içinde gebelik meydana gelir. Zira bu 1-2 aylık süre içinde iki günde bir aralıklarla korumasız cinsel ilişkiye girildiğinde yumurtlama dönemine denk gelme ihtimali yarı yarıyadır. Bu süre 4-6 ay gibi uzadığında ise bu ihtimal çok daha fazla artacaktır. Tüm bu süreler içinde düzenli olarak korumasız cinsel ilişkinin yaşanması, ancak gebelik elde edilememesi durumunda kısırlıktan şüphe edilir. İşte kısırlık şüphesiyle doktora başvuran çifterde ilk olarak kadın jinekolojik muayeneye alınır, ardından da yumurtlama testi yapılır. Zira gebelik için ilk ve belki de en önemli koşul kadının hala yumurtlayabiliyor, hatta düzenli olarak yumurtlayabiliyor olmasıdır.

Yumurtlama nedir?

Üreme çağındaki kadınlarda adet kanamasının başladığı ilk gün adet döneminin de başlangıcıdır. Bu günün ardından geçecek yaklaşık bir ay sonra da bir sonraki adetin başlayacaktır. Kadınların iki adet dönemi arası 21-35 gün içinde değişiklik gösteren süreyi kapsar. Normal sağlık koşullarına sahip olan kadınların adet kanaması ise ortalama 4-5 gün sürer.

İşte bu adet döneminin başlangıcında beyindeki hipofiz bezinden salgılanmakta olan FSH (folikül uyarıcı hormon) hormonunun seviyesi artmaya başlar ve bu hormonun artmasıyla birlikte de yumurta büyür. Artan FSH sayesinde büyüyen yumurta bir su keseciğinin, yani folikülün içindedir. Yumurtayı içinde barındıran folikülden de aynı dönemlerde östrojen hormonu artarak salgılanır. Kadınlara adet dönemi olarak adlandırılan, bir adetin başlangıcından diğer adetin başlangıcına kadar olan ortalama 1 aylık sürenin ortasında ise FSH ve östrojen hormonları maksimum düzeye ulaşır.

Bu süre aslında adet kanaması başladıktan sonra sayılan 14. güne denk gelmektedir. Yani adet kanaması düzenli olmayan kadınlar da kanamanın başladığı ilk günden itibaren 14 gün sayıp yumurtlama dönemlerini bulabilirler. Hal böyleyken 14. Günde FSH ve östrojen en yüksek seviyeye ulaşıyor ve bunların yanında yumurtlamayı sağlayan temel hormonlardan olan LH (luteinleştirici hormon) seviyesinde de ani bir artış yaşanır. İşte bu luteinleştirici hormon yüksek düzeyde salgılanmasının ardından ortalama 24-36 saat geçtikten sonra yumurtlama (ovulasyon) gerçekleşmiş olur.

Yumurtlama gerçekleştikten sonra Östrojen, FSH ve LH seviyeleri yavaş yavaş düşer, ancak progesteron hormonu seviyesi yükselir. Bu dönem içinde gebelik meydana gelirse, gebeliğin rahim tutunabilmesi, yaşama devam edebilmesi için progesteron seviyesi hiç azalmadan aynı düzeyde şekilde salgılanmaya devam eder. Ancak o dönem içinde gebelik oluşmazsa adet kanaması yaşanır ve progesteron seviyesi de hızla düşer.

Karmaşık gibi görünse de aslında adet başlangıcını ve sonraki 14 günü takip ederek yumurtlama dönemini belirlemek ve gebe kalmayı kolaylaştırmak mümkün.

Yumurtlama (ovulasyon) testi nedir, nasıl yapılır?

Yumurtlama testi kadının yumurtlayıp yumurtlamadığını anlamak, ne zaman, hangi dönemde yumurtlayabildiğini öğrenmek için yapılır. Bu testler kadının idrarından, tükürüğünden ya da kanından alınan örneklerle yapılır. Alınan örnekler içinde LH ve Östrojen değerlerinin seviyeleri kontrol edilir, buna göre yumurtlama olup olmadığı belirlenir.

İdrarda yumurtlama (ovulasyon) testi, LH değeri ölçümü

Yumurtlama testi kanda, idrarda ve tükürükte yapılabiliyor. Hatta idrarda yapıla testin evde yapılabilmesi de kadının yaşamını, işini kolaylaştırıyor. Eğer kadın her ay düzenli olarak adet görüyorsa, adet kanaması başladıktan 12-13 gün sonra idrarda LH değeri ölçümüne başlar ve 5 gün boyunca her gün bu testi yapmaya devam eder. İşte bunun sonucunda da yumurtlama olup olmadığını tespit edebilir.

Vücudumuzda bir hormon yükseldiğinde bu ilk olarak kanda, ardından idrarda ortaya çıkar. Bu sebeple de pek çok testin sonucunun daha güvenilir olması için kan testleri önerilir. Fakat bir sağlık kurumuna gitmek o dönem için çok da mümkün değilse, acil bir durum da yoksa idrarda yumurtlama testi de gerçek sonuçlar verecektir. Zira LH değeri kanda yükseldiğinde idrarda da artış olacaktır. Bu bakımdan yumurtlama testinin evde, evin konforunda yapılması çok daha kolay ve pratiktir. Oysaki LH değeri sadece kanda tespit edilebiliyor olsaydı, yumurtlama durumunu öğrenmenin tek yolu, bir sağlık kuruluşunda gitmek olurdu.

Tükürükle yapılan yumurtlama testi

İdrar testleri kadar yaygın ve kullanışlı olmasa da, yine adet döneminin tam da ortasına gelen dönemler içinde ağız içinden alınan bir miktar tükürük ile yumurtlama testi yapılabiliyor. Ancak tükürük testlerinin idrar ya da kan testi sonuçları kadar güvenilir, gerçekçi sonuçlar vermediğinin de altını çizmekte fayda var.

Kanda ovulasyon testi

Vücutta Luteinleştirici Hormon seviyesinin yükselmesi yumurtlamanın gerçekleştiğine işarettir. İşte bu hormon da idrarda, kanda ve tükürükte kendini gösteriyor. Bu bakımdan bir sağlık kurumunda kan alınarak kanda LH seviyesine bakılabilmekte ve yumurtlama olup olmadığı tespit edilebilmektedir. Fakat bunun için sağlık kurumuna gitmek kadınlar için çok pratik olmadığından genellikle ev ortamında idrarda LH seviyesine bakmak tercih ediliyor. Kadın yumurtlama testi için doktora gitmişse de, doktor kanda bakmak yerine daha çok ultrason muayenesi yapıyor.

Fakat yumurtlama gününden 1 hafta sonrasında, yani 21. Gün kanda progesteron testi yapılırsa, geçen o ay içinde yumurtlama olduğu, kadının yumurtlama fonksiyonlarının çalıştığı kanısına varılır. Zira progesteron hormonu da yumurtlama gerçekleştikten sonra artan bir hormondur.

Ultrason muayenesi ile ovulasyon takibi

Doktor, ultrasonografi tekniği ile kadının yumurtalarının büyüklüğünü izliyor ve tespit ediyor. Buna göre yumurtlama hakkından fikir elde ediyor. Ultrasonografide yumurtanın büyüklüğü ortalama 18-20 milimetre civarında olduğunda yumurtlamanın gerçekleştiği düşünülüyor. Yumurta bu ölçülerden daha küçükse, ancak normalden daha büyükse yumurtlama döneminin çok yaklaştığı kararına varılır.

Yumurtlama testi için en doğru zaman 

LH değerinin ölçümüne yumurtlama dönemine en yakın günlerde başlamak, daha gerçekçi sonuçlar alabilmek adına önemlidir. Fakat bunun için de kadının adet kanamalarının düzenli olarak gerçekleşiyor olması gerekiyor. Zira bazı kadınlar 21, bazıları 28, bazıları ise 30-35 günde bir adet görmekteler. Mesela 21 günde bir adet gören kadınlar kanamanın başlangıcından başlamak koşuluyla sayıldığında 5. gün, 25 gün aralıklarla adet gören kadınlar 8. gün, 30 günde bir adet gören kadınlar ise 13. gün idrarda LH testine başlamalılar. Her kadın adet aralıklarına göre 5., 8. ya da 10., 13. gün idrarda ovulasyon testine başlayıp 5 gün boyunca bu testi yapmaya devam etmelidir. Adet dönemleri ararsında geçen süre daha uzun ya da daha kısa olan kadınlar da yine aynı paralelde hesaplama yapmalıdır. Örneğin 35 günde bir adet gören kadınlar 18. gün, 40 günde bir adet gören kadınlar ise 23. gün itibariyle 5 günlük idrardan yumurtlama testine başlamalıdırlar. Ancak her ay adet dönemi değişen, düzenli bir seyir izlemeyen kadınların yumurtlama testleri için bir sağlık kurumuna gitmeleri, doktoradan yardım almaları gerekiyor.