Her yaştan kadının belki de en sık yaşadığı sağlık sorunlarından birisi idrar yolu enfeksiyonlarıdır. İdrar yolu enfeksiyonları erkeklerde de zaman zaman görülebilmekle birlikte sıklıkla kadınlarda daha çok görülür. Zira kadınlarda idrarı mesaneden dışarı taşıyan kanal, erkeklerdekinden daha kısadır ve bundan dolayı da idrar yolu enfeksiyonu belirtileri kadınlarda daha sık görülür. İdrar yolu enfeksiyonu; genellikle sıkıntı verici ve ağrılı olabilmesine karşın, tedavisi oldukça kolay olan, çoğu zaman da kendiliğinden ya da antibiyotik kullanımıyla birkaç gün içinde geçen bir rahatsızlıktır. İdrar yolu enfeksiyonunun ortaya çıkmasına sebep olan faktörlere bakıldığında ise akla belirgin birkaç farklı neden gelir. İdrar yolunda ortaya çıkan enfeksiyonun birçok farklı nedeni olmasına karşılık, enfeksiyona sebep olan nedenlerin büyük bir bölümü aynı faktörlere bağlı olarak gelişir. Bu sebeplere tek tek bakalım.

• Bakteriler: Sindirim sisteminde yaşayan bakteriler, idrar yolu enfeksiyonlarının en sık görülen nedenleri arasındadır. Bu bakteriler, sidik borusuna ulaşırsa enfeksiyon meydana gelir.
• Genital hijyene önem verilmemesi: Genital hijyenin layıkıyla, yeterince yapılmaması ve tuvalet temizliğinin yanlış yapılması idrar yolunda enfeksiyon oluşmasına sebep olur. Tuvalet temizliğinin genelde alışıldığı gibi arkadan öne doğru değil, aksine önden arkaya doğru yapılması gerekir. Tuvalet temizliğinin doğru yapılmasının yanı sıra kadının pamuklu iç çamaşırı kullanması, sentetik iç çamaşırlarından kaçınması, kullanılan pedlerin sık sık değiştirilmesi ve akıntı gibi sorunların vakit kaybetmeden tedavi edilmesi genital hijyen için çok önemlidir.
• Kabızlık: Bir kişinin idrarını düzenli olarak yapabilmesi, tutmaması ve mesanenin tamamen boşaltılması enfeksiyondan ve birçok farklı sağlık sorunundan korunmak için çok önemlidir. İdrarın düzenli olarak vücuttan atılması ile bakteriler de atılmış olur ve idrar yolları temizlenir. Ancak zaman zaman yaşanan kabızlık idrar düzenini bozar. Böyle oluğunda da mesanede bakteri birikir ve enfeksiyona zemin hazırlanır.
• Mesanenin tam olarak boşaltılmaması: Kişinin mesanesinin tam olarak boşaltılmasını engelleyen bir sorun söz konusu olduğunda mesanede çok fazla bakteri birikir. Biriken bakteriler de idrar yollarında enfeksiyon oluşmasına ortam sağlar.
• Bağışıklık sisteminin zayıf olması: Kişinin bağışıklık sistemi, vücudu dışarıdan gelen tehlikelere, bakterilere, virüslere karşı korur. Kişinin yaşadığı hastalıklar, kullandığı ilaçlar ve maruz kaldığı bazı sağlıksız durumlar bağışıklık sistemini zayıflatır. Böyle olunca da bağışıklık sistemi görevini tam anlamıyla yerine getiremez, idrar yolu enfeksiyonu riski artar.
• Böbrek taşı oluşması: İdrar yolunda enfeksiyon oluşumunun en önemli sebeplerinden olan böbrek taşları, idrar yollarının tıkanmasına sebep olur. Bu durum da mesanede bakteri birikmesine, idrar yolunda enfeksiyonu oluşumuna zemin hazırlar.
• Cinsel ilişki: İdrar yolu enfeksiyonu cinsel yolla bulaşan bir hastalık olmamakla birlikte cinsel ilişki esnasında anüs ve vajinada bulunan mikroplar idrar yolunun ağzına doğru ilerleyebilir. Bu durumdan korunmak ve idrar yolu enfeksiyonunu önlemek için kadınların cinsel ilişki öncesinde ve sonrasında idrara çıkmaları önerilir.
• Uzun süre sonda kullanımı: Bazı hastalıklar dolayısıyla idrarını kendi yapamayan ve bu yüzden sonda kullanması gereken hastalar sıklıkla idrar yolu enfeksiyonu yaşamaktadır.

Yukarıda sayılan sebepler ve daha pek çok nedenden dolayı özellikle kadınlar idrar yolu enfeksiyonundan muzdarip.

Hamilelik döneminde idrar yolu enfeksiyonu

İdrar yolu enfeksiyonu her yaşta ve her dönemde ağrılı, rahatsız edici bir durumken hamilelik döneminde çok daha ciddi bir sorun haline gelir. Aslında hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu, en fazla görülen enfeksiyon tipidir. Bu dönemde idrar yolu enfeksiyonları basit şekilde etkili olup geçebileceği gibi, sistit ve böbrek iltihabı olan pyelonefrit rahatsızlığına kadar da yol açabilir. İşte böylesi tehlikeli bir durumda erken doğum ve bebeğin düşük ağırlıkta doğması gibi çok ciddi sorunlar yaşanabilir.

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu konusunda yapılmış çalışmalarda bu enfeksiyonu geçirmenin, yeni doğan bebeklerin motor ve mental gelişiminde olumsuz etkilerinin olabildiği belirlenmiştir

Özellikle hamilelikte hormonsal etkilerin baskın olması ve mekanik faktörlerle fizyolojik değişimlerin olması yüzünden idrar yolu enfeksiyonu riski de epey yükselmektedir. Hamileliğin ilk haftaları olan erken döneminde progesteron hormonu yüzünden, ilerleyen dönemde ise rahmin büyümesi ve mekanik baskı yapması yüzünden idrar yollarında belirli bir genişleme oluyor. Bu dönemde idrar kesesinin yetersiz şekilde boşalması nedeniyle de, idrarın kalan kısmı mesanede bakteri üremesine yol açıyor ve hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu oluşması için bir etken ortaya çıkıyor.

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu belirtileri

Hamilelik döneminde kadın, normal dönemden biraz daha sık idrar çıkmaktadır. Özellikle de hamileliğin üçüncü periyodunda idrar sıklaşır. Ancak kadının normal dışı bir şekilde sıkça idrara çıkması, idrar yapma sırasında yanma ve sızlama gibi hisler, ateş, idrarda kan olması, idrar kesesinde ağrı, böğür ağrısı, bulantı ve kusma, geceleri idrara çıkma hissi gibi yakınmalar olması idrar yolu enfeksiyonuna işarettir. Böyle şikayetler durumunda mutlaka vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir. Ancak kimi zaman böyle şikayetler olmasa da idrar yolu enfeksiyonu geçirilebiliyor. Bu tür idrarda belirti vermeyen bakteri varlığı, yani asemptomatik bakterinin teşhis edilmesi için kadına idrar kültürü yapılır. Alınan sonuca göre anne adayına antibiyotik tedavisi uygulanır. Bu sebeple de bütün hamile kadınlara ilk muayene sırasında ve gebelik kontrollerinde idrar kültürü de yapılması gerekir. Eğer hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu teşhis edilir, ancak tedavi edilmezse, anne adayını böbrek iltihabına kadar götürecek süreç başlayabilir. Böyle bir durum ise erken doğumla sonuçlanabilir.

Bu konuda yapılan bir araştırmada idrar yolu enfeksiyonu olan ve antibiyotik kullanmayan annelerin bebeklerinde, antibiyotik kullananlara göre % 24 oranında, idrar yolu enfeksiyonu hiç yaşamayan annelerin çocuklarına göre de % 35 oranında daha fazla zeka geriliği tespit edilmiştir. Yani hamilelikte idrar yolu enfeksiyonunun yaşanması bebeğin zeka gelişimini etkilerken, bunun hiç tedavi edilmemesi çok daha fazla etkilemektedir.

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu tedavisi nasıl yapılır?

Hamilelik döneminde idrar yolu enfeksiyonu tespit edilmesi durumunda, doktor önerisi ve reçetesi ile güvenli olan antibiyotikler kullanılarak 3-7 gün sürecek tedavi uygulanır. Bu tedavi ile asemptomatik bakteri ilerlemesi bile % 80-90 oranında azaltılabiliyor. Hamilelik döneminde kullanılabilecek antibiyotiklerin sayısı sınırlıdır ve kesinlikle doktorun uygun buldukları kullanılmalıdır. Antibiyotik tedavisi bittikten sonra yeniden idrar kültürü yapılır ve buna her ay devam edilir. Kadının şikayetlerinin geçmemesi, hastalığın sürekli tekrarlaması durumunda idame tedavisi uygulanır. Tekrarlayan enfeksiyonların varlığında ise, doğumsal idrar yolları anomalileri ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonunu önlemek için neler yapılabilir?

İdrar yolu enfeksiyonundan korunmak için her gün 6-8 bardak su içilmelidir. Ancak bu dönemde şekerli içecek tüketmekten kaçınılmalıdır. Hamilelik döneminde kadın, enfeksiyona daha yatkın olunduğundan, bağışıklık sistemini destekleyecek şekilde vitamin ve mineraller bakımından zengin beslenilmeli ve bu sayede vücut direnci arttırılmalıdır. Aynı bağlamda anne adayı sıkça tuvalete gitmeli, idrarını tam olarak boşaltmalı ve idrar tutmamalıdır. Ayrıca cinsel ilişkiden önce ve sonra tuvalete gitmek, enfeksiyon varsa cinsel ilişkiden kaçınmak önemlidir. Ayrıca idrar yapma sırasında yanma, sızı olması, bulantı, ateş, kask ağrısı, alt karın ağrısı, böğür ağrısı şikayetlerinin varlığı durumunda mutlaka doktora gidilmelidir.