Anne karnında embriyonik dönem içinde bebekte 3 hücre tabakası bulunur. Bu tabakalar zamanla farklılaşarak değişik hücre ve doku gruplarını, en son olarak da organları oluştururlar. Embriyolardaki bu tabakalara germ hücre tabakaları adı verilmektedir. Bu germ hücreleri kadınlarda yumurtalık, erkeklerde ise testislerde bulunmakta ve yumurta ile sperm hücresinin yapımında görev almaktadırlar. İşte bu hücrelerden gelişen tümörler, pek çok değişik dokuyu barındırabilir. Kişide genelde ektoderm adlı germ tabakası diğer iki tanesinden daha baskındır. Ektoderm adlı tabakadan deri ve deri ekleri olarak değişik dokular gelişir. Bu sebeple de yumurtalıkta görülen iyi huylu germ hücre tümörlerine “dermoid kist” adı verilir. Son dönemlerde bilim insanları, uzmanlar dermoid kisti; matür teratom, matür kistik teratom ve benign ovarian kistik teratoma olarak adlandırmaktalar.

Terotomlar; bir değil, birden çok germ tabakasından köken alır ve yine birden fazla hücre tipi içeren tümörlerdir. Sadece tek bir germ tabakasından gelişmiş bir tümör görülme durumu çok nadirdir. Teratomlar, iyi huylu da, kötü huylu da olabilir. Bunların iyi huylu ya da kötü huylu (kanser) olması içerdikleri hücre türlerinin farklılaşma derecesine, matür ya da immatür olma durumuna bağlıdır. İmmatür teratomlar kötü huylu olurken, matür teratomlar ise iyi huyludurlar.

Dermoid kist ne sıklıkta görülür?

En sık olarak kuyruk sokumu bölgesinde görülen dermoid kist ya da matür teratomların olgularının yarısından fazlası kuyruk sokumunda, ortalama % 25’i ise kadınlarda yumurtalıklarda, erkeklerde ise testistedir. Dermoid kistler tüm yumurtalık tümörlerinin % 15 – 20’sini oluşturur. 20 yaşından küçük olan genç kızlarda en sık karşılaşılan dermoid kist, yumurtalık tümörüdür. Dermoid kistler her yaşta görülebilmekle birlikte en sık olarak üreme çağındaki kadınlarda görülmektedir. Dermoid kistler genellikle tek taraflı olarak gelişir, ancak tüm vakaların % 10 – 15’inde her iki yumurtalıkta da oluşabilir.

Dermoid kistler nasıl bir yapıya sahiptir?

Dermoid kistler tüm germ hücrelerinden parçalar taşıyabileceği gibi, genellikle yoğun olarak ektoderm tabakasını barındırır. Bu sebeple de dermokist daha çok deri ve deri eklerine ait kısımlar görülür. Kişinin derisinde bulunan sebase salgı bezleri dermoid kist içinde de bulunur. Bu sebeple de kistin sıvısı koyu kıvamlı, sarı-kahverengi renkli, yağlı, yoğun bir şekildedir. Dermoid kisi içinde çoğu zaman saç, kıl, diş, kemik, kıkırdak, sinir gibi dokular da bulunur.

Eğer dermoidin içinde yoğun olarak tiroid dokusu bulunuyorsa kişide tiroid hormonları aşırı derecede salgılanmaktadır. Böyle bir durumda struma ovariiden söz edilir ve hipertiroidi bulguları ortaya çıkar.

Dermodin kansere dönüşme riski var mıdır?

Dermoid kistlerle ilgili en çok merak edilen ve endişeye düşülen husus kansere dönüşme riskidir. Ancak dermoid kistlerin kansere dönme riski son derece düşüktür. Tüm vakaların sadece  % 1-2’sinde uzun dönemde kanserleşme görülebilir.

Dermoid kist belirtileri nelerdir, tanısı nasıl konur?

Dermoid kistler genellikle belirti vermez, vakaların yaklaşık % 65’inde herhangi bir şikayet olmaz. Ancak başka bir sebepten dolayı yapılan muayenede, ultrason incelemesinde, radyolojik incelemelerde veya ameliyatlar esnasında doktorlar tarafından fark edilir.

Bazı dermoid kist vakalarında ise; karın ağrısı, kasık ağrısı, cinsel ilişki esnasında ağrı, karında şişkinlik ve anormal uterin kanama görülmektedir. Bununla birlikte nadiren de olsa idrar yapma ya da dışkılama konusunda problemler ve sırt ağrıları yaşanır.

Dermoid kist vakalarında hangi komplikasyonlar görülür?

Dermoid kist vakalarında en sık görülen ve en ciddi komplikasyonlar; torsiyon (kistin burkulması), rüptür (kistin yırtılması, patlaması), enfeksiyon ve kansere dönüşme riskleridir.

Dermoid kistlerin en sık karşılaşılan ve en çok korkulan komplikasyonu torsiyondur. Kist, içerdiği dokular ve koyu kıvamlı sıvı nedeni ile ağırdır ve bu ağırlık sebebiyle de yumurtalığın kendi etrafında dönmesine yani torsiyonuna neden olabilir. Torsiyon olması durumunda yumurtalığa giden kan akımı azalır ya da tamamen kesilir ve bir süre sonra kangren meydana gelebilir. Torsiyon vakalarının klinik bulgusu ağrıdır ve süre uzadıkça bu ağrı giderek artar. Bazı durumlarda tam bir torsiyon olmaz ve daha hafif ağrı ile belirti verir. Aradan bir miktar zaman geçtikten sonra yumurtalık normal konumuna dönebilir ve ağrı geçebilir. Şunu belirtmekte fayda var ki; kistin büyüklüğü arttıkça torsiyon riski de artar.

Dermoid kistlerin rüptüre olması, yani patlaması kendiliğinden de olabilir, torsiyona bağlı olarak da gelişebilir. Dermoid kistlerin rüptüre olma riski % 1- 4 arasındadır. Kist patladığında, yırtıldığında içerdiği yağlı sıvı ve diğer dokular karın zarını irrite eder. Bu şekilde tehlikeli bir durum olan kimyasal karın zarı iltihabı gibi durumlara neden olabilir. Kimi zaman da küçük bir rüptür alanından yavaş bir sızıntı olur ve bu durumda karın ağrısı ile birlikte karın içinde şiddetli iltihap ve yapışıklıklar ortaya çıkar.

Dermoid kist vakalarında enfeksiyon ise nadir görülen bir komplikasyondur ve tüm olguların % 1’inden daha azında rastlanır.

Dermoid kistler temelde iyi huylu bir tümörlerdir. Ancak % 1-2 oranında demoid kist vakasında kötü huylu bileşenler de bulunabilir. İşte böyle bir durumda kansere dönüşüm söz konusu olabilir. Bu çok ciddi bir sorundur ve hastanın ileriki 5 yıl içinde yaşama şansı % 15- 30 arasındadır.

Dermoid kist tedavisi nasıl yapılır?

Dermoid kist vakalarının ilaçla tedavisi mümkün değildir, kesinlikle cerrahi tedavi yapılması gerekir. Bu vakaların fark edildiği anda çıkarılması en doğrusudur. Dermoid kist ameliyatları laparoskop ya da açık ameliyat şeklinde olabilir. Eğer hasta uygunsa daha çok laparoskopi tercih edilir.

Dermoid kistler genellikle üreme çağındaki kadınlarda görüldüğü için kadının yumurtalık dokusunun korunmasına özen gösterilir. Bu operasyonda sadece kist çıkartılır ve yumurtalık alınmaz. Eğer cerrahi işlem sırasında kist patlarsa karın boşluğu dikkatlice temizlenmeli, karın içi kist içeriğine ait tüm materyallerden özenle arındırılmalıdır.  Karın boşluğunda kist içeriğinden kalıntılar kalırsa kimyasal bir iltihap ortaya çıkabilir. Bu bakımdan dermoid kist ameliyatları özel bir uzmanlık, deneyim ve dikkat gerektirmektedir. Ameliyatla alınan kist materyali mutlaka patolojik incelemeye gönderilmeli ve iyi huylu mu, kötü huylu mu olduğu araştırılmalıdır. Eğer dermoid kist tek taraflı olarak gelişmiş, tek yumurtalıkta bulunmaktaysa, diğer yumurtalıkta herhangi bir kitle yoksa biyopsi almaya gerek duyulmaz. Ancak iki taraflı olması durumunda biyopsi alınır ve incelenir.

Dermoid kistler ameliyattan sonra tekrarlar mı?

Dermoid kistler kanser değildir, ancak içerisinde kötü huylu dokular bulunursa ileride kansere dönüşme ihtimali çok az da olsa vardır. Uygun bir operasyonla kistin alınması ve karın içinin tam olarak temizlenmesi durumunda ileride kistin tekrarlama riski çok düşüktür. Tüm vakalar göz önünde bulundurulduğunda tekrarlama riski ortalama % 3 – 4 şeklindedir. Ancak dermoid kist ameliyatı olan kişilerin doktorun önerdiği aralıklarla kontrole gitmesi önemlidir. Her hangi bir nüksetme durumunda ultrason muayenesinde ve radyolojik incelemelerde görülecektir. Erken dönemde, daha kist büyümeden, burkulma, patlama gibi sorunlar yaşanmadan önlem alınması doğru olacaktır.