Kadınlar, gebelik süresince epey bir kilo alırlar. Normal şartlar altında ve normal kiloda gebe kalan kadınların gebelikte 10 – 15 kilo arasında almaları idealdir. Ancak düşük kilo ile gebe kalanlar daha fazla, yüksek kilo ile gebe kalanlar ise daha az kilo alırlar. Bu kiloların bir bölümü doğumla birlikte birkaç gün içinde geçerken, geri kalanı da doğumdan sonraki 6 ay, en geç bir yıl içinde geçmektedir. Ancak bazı kadınlar doğumdan sonra hala hamileymiş gibi görünürler ve bu durum onu psikolojik açıdan oldukça olumsuz etkiler. Toplumda çok fazla önemsenmeyen ya da bir sorun olarak algılanmayan bu durum tıpta “diastasis rekti” olarak adlandırılmaktadır.

Rektus abdominis (altılı kaslar), hamilelik sırasında anne adayının karnındaki kasları birbirinden ayırmakta, karnı genişletmek ve doğumdan sonra da elbette ki bu alanda bir boşluk kalmaktadır. Rectus abdominis, karnın her bir tarafında dikey olarak uzanan bir çift uzun, düz kastır. Bu kaslar kişinin iç organlarını tutar ve karın bölgesini de stabilize eder. Anne adayının karnı hamilelik sırasında genişledikçe, bağ dokusu uzar ve rektus abdominisinin ayrılmasını, dikey olarak tamamen ortasından ayrılmasını sağlar. Zaten bu süreçte hamilelik hormonları da büyüyen bebeğe uyum sağlamak için bağ dokusunu gevşeterek önemli bir rol oynar.

Diastaz rektisi sık karşılaşılan bir sorundur!

Gebeliğin başından ta ki doğuma kadar değişen, gelişen, genişleyen bu kasların doğumdan sonra yavaş yavaş kendini toparlaması ve gebelik öncesi haline dönmesi beklenir. Zaten çoğunlukla bu şekilde bir dönüşüm, bir iyileşme gerçekleşir, doku iyileşir ve hormon seviyeleri doğum öncesi seviyelere döndüğünde, doğumdan sonra kaslar tekrar bir araya gelir. Ancak beklenen bu durum doğumdan sonraki 3 – 6 ay içinde gerçekleşmezse, tedavi olmadan kapanmayacak bir boşluk söz konusu olabilir. Bu konuda yapılan çalışmalar; kadınların yaklaşık % 40’ının doğumdan 6 ay sonra diastaz rektisine sahip olduğunu gösteriyor.

Diastaz rektisi doğumundan sonra kadının karın bölgesinde orta hattaki çıkıntıdan sarkan bir ekmek gibi görünür. Karın bölgesindeki bu şişlik, sanki hala hamile gibi görünen bu kabarıklık gergin bir yapıdadır. Kadın öksürdüğünde veya otururken çok net hissedilir. Bu kabarıklık genellikle kadın sırt üstü yattığında ve karın kaslarını rahatlattığında kaybolup gidebilir.

Diastaz rektisi olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Doğum yapan kadınlar diastaz rektisi olup olmadığını kendisi kontrol ederek anlayabilir, en azından belirtileri fark edip doktora başvurduğunda tespit edilir. Diastaz rektisi olup olmadığını kontrol etmek için kadın; sırt üstü uzanmalı, dizlerini bükmüş bir şekilde ayaklarını yere koyar, ayak tabanları yerde olmalı. Sonrasında avuç içlerini karnının üzerine yerleştirip parmaklarını yavaşça göbek bölgene bastırmalıdır. Aynı anda başını yavaşça kaldırmalı ve çenesini göğsüne çekmelidir. İşte bu şekilde duruş, kadının rektus abdominisinin temasına neden olur. Bu esnada kadının kasların arasında en az iki parmak genişliğinde bir boşluk hissetmesi durumunda diastaz rektisi vakasından bahsedilebilir. Bu boşluğun 4 – 5 parmak kadar geniş olması ise sorunun çok ciddi olduğu anlamına gelir. Bu ayırma işlemi farklı yerlerde daha geniş olabileceği için bu prosedürü göbek deliğinin üstünden de tekrarlamak gerekir.

Diastaz rektisi hakkında ne yapılabilir?

Gebelikte genişleyen, uzayan bağ dokusunun doğumdan sonra belli bir süre içinde kendiliğinden eski haline dönmesi, sıkılaşması beklenir. Ancak doğumun ardından 6 ay, 1 yıl gibi bir süre geçtiği halde bağ dokusunun kendiliğinden iyileşmemesi, sıkılaşmaması durumunda karın kaslarının gücünü yeniden oluşturmak ve kasları tekrar bir araya getirmek zor olabilir. Hatta bunu gerçekleştirmek için geleneksel egzersiz programını uygulamak bu durumu daha da kötüleştirebilir. Zira bu kasları evde egzersizle daha sıkı hale getirme çabası, onları daha fazla iterek ve bağ dokusunu daha da gererek kasları daha ince ve zayıf hale getirme eğilimindedir. Hemen herkesin günlük yaptığı basit ve bilinçsiz egzersizler bu bağlamda faydadan çok zarar getirecektir.

Bir diastaz rektisi vakasını belirli egzersizlerle düzeltmek mümkün olabilir. Ancak bunun için bir uzmandan profesyonel bir yardım almak gerekiyor. Yani fizyoterapist rehberliğinde uygulanacak bilinçli egzersizlerle kasların eski sıkılığını yakalamak mümkün olabilir. bunun için mutlaka bir fizyoterapiste ihtiyaç olduğu unutulmamalıdır. Zaten diastaz rektisi olmasa bile doğumdan sonra kasların, dokuların daha kolay toparlanabilmesi için gebe kalan kadınların ve doğum yapanların profesyonel rehberlikle egzersiz yapması önerilir.

Diastaz tektisi nasıl tedavi edilir?

Her ne kadar bazı doktorlar diastaz rektisi sorununu kadının fiziksel ve duygusal sağlığını olumsuz etkileyebilecek veya tedavi gerektirecek bir sorun olmadığını düşünseler de bu kesinlikle çok yanlış bir yaklaşımdır. Bu bir sağlık sorunudur, normal olmayan bir durumdur ve kesinlikle tedavi gerektiren, yardım gerektirmektedir. Bu bağlamda kadının diastaz rektisiden şüphe ettiği bir durumda başvurduğu doktor bunu önemsemezse mutlaka bir başka uzmandan yardım alınmalıdır. Bozulan kas yapısının, bağ dokusunun tamir edilmesi çok önemlidir. Eğer diastaz rektisi çok şiddetliyse ve kadın tekrar hamile kalmayı planlamıyorsa, özellikle de fizik tedaviye rağmen hala kaslar zayıf kalmışsa cerrahi bir müdahale doğru tedavi seçeneği olabilir.

Diastaz rektisi vakasının tedavisi için uygulanan cerrahi işlem, karın duvarı kaslarını orta hat boyunca bir araya getirme amacıyla yapılmaktadır. Bazı durumlarda, bir cerrah laparoskopik olarak bu prosedürü gerçekleştirebilir. Laparoskopik işlem kapalı ameliyat olarak bilinir ve küçük kesilerle küçük bir kamera ve aletler kullanılarak açık ameliyatlardaki gibi büyük kesiler olmadan gerçekleştirilir. Çok ağır, şiddetli diastazlarda ise daha büyük bir kesi ile açık karın ameliyatı yapılmaktadır. Ancak maalesef ki ülkemizde bu işlem bu kozmetik bir prosedür olarak kabul edilir, bu yüzden genellikle sigorta kapsamına alınmaz. Oysaki diastaz rektisi sorunu yaşayan kadınların yaşadığı psikolojik yıkım ise göz ardı edilir.

Diastaz rektisi vakalarında cerrahi işlemle kesinlikle iyi bir sonuç elde etmek mümkündür. Ancak bu doğumun ardından yeniden gebe kalmayı planlayan kadınların bir sonraki hamileliğinizden önce karın kaslarını ve bağ dokusunu güçlendirmek için bir fizik tedavi uzmanı rehberliğinde egzersiz yapması en doğru tedavi yoludur. Yeniden gebe kalmak isteyenler için cerrahi işlem uygun değildir. Zira bir sonraki gebelikte bu sorun tekrar edebilir ve bu seferkinin daha az şiddetli olması ya da çok daha fazla şiddetli olması riski aynıdır.

Diastaz rektisi başka sağlık sorunlarına yol açabilir mi?

Diastaz rektisi kadında fiziksel görünümü bozmasının yanında; kronik bel ağrısı, üriner inkontinans, kabızlık, cinsel ilişki sırasında ağrı ve pelvik veya kalça ağrısı gibi diğer sorunlara da yol açabilir. Bu sebeple aslında sağlık güvencesinin bu tedavinin ücretini karşılaması gerekir.

Diastaz rektisi önlenebilir mi?

Diastaz rektisi sorunu yaşamamak için öncelikle hamile kalmadan önce karın kaslarını güçlendirmek için egzersiz yapmak en doğru yaklaşım olacaktır. Kasları güçlendirmek için yapılan egzersizlerden bazılarını doktora danışmak kaydıyla gebeliğin ilk üç aylık dönem boyunca da devam ettirmek faydalı olacaktır. Ancak zaten göbek büyüdüğünde karın egzersizleri yapmak önerilmez. Yine de her halükarda aktif bir hamilelik süreci geçirmek muhtemelen yardımcı olacaktır. Hatta bazı çalışmalar, hamilelik sırasında düzenli olarak egzersiz yapan kadınların diastaz rektisi sorununu yaşama riskinin daha düşük olduğunu göstermektedir.