Doğum kontrol hapı nedir?

İçeriğinde bulunan hormonlar sayesinde, yumurtlama ( ovulasyon ) sürecini geçici olarak durdurmasını sağlayan doğum kontrol hapları, günümüz kadınlarının aile planlamasını kontrol altında tutmak için kullandığı yöntemler arasında yer alıyor. Doğum kontrol haplarının tıbbi literatürdeki adı ‘’oral konstraseptif ’’ yani ağız yoluyla alınan gebelik önleyiciler olarak geçmektedir.

Doğum kontrol haplarının kullanımı

Doğum kontrol haplarının bitmesiyle, yedi gün ara verilir. Bu yedi gün içinde adet görülür. Sekizinci günde tekrar yeni kutuya başlanır. Adet kanamaları genellikle bu ara verilen dönem içerisinde başlar. En fazla 5 gün sürer. Adet kanamasının ne zaman başladığına ve ne kadar sürdüğüne dikkat edilmesi gerekir. Kutuya yedi gün ara vermeli ve yeni kutuya sekizinci gün başlanmalıdır. Kimi zaman adetin erken ya da geç başlamasıyla kadınlar ilaçları kullanma sürecini değiştirmeleri gerektiğini düşünebilirler. Fakat bu yanlış bir düşüncedir. Adet zamanını dikkate almadan, ilaçlar bitince ara verilmesi, sekizinci gün yeni kutuya başlanmalıdır.

Tüm ilaçların kullanımına bağlı olarak görülen yan etkiler, doğum kontrol haplarının kullanımında da çeşitli problemlere neden olabilir. Doğum kontrol hapı kullanımında ortaya çıkan etkilerin neredeyse büyük bir kısmı ciddi problemlere neden olmaz. Bu nedenle de tedavi gerektirmeden, kendiliğinden düzelebilen sorunlardır.

Doğum kontrol hapı kullanırken kanama, adet ya da lekelenme

Doğum kontrol haplarının kullanımına bağlı olarak en sık görülen etki, kanamalar ve lekelenmelerdir. Bu kanamaların nedeni rahim içini döşeyen endometrium tabakasındaki değişikliklerden meydana gelir. Normalde kalın olan endometrium tabakası, doğum kontrol hapının içindeki düşük doz hormonların etkisiyle incelerek hassaslaşır.

Ama doğum kontrol hapları endometrium tabakasını kalınlaştırmaz. Çünkü dolaşımda endometriumu gebeliğe hazırlamak amacıyla yüksek miktarda kalınlaştıracak düzeyde hormon yoktur. Doğum kontrol haplarının kullanımı sırasında adet kanamalarının her zamankinden daha az olması da bu etkiden dolayıdır. Bu sayede döllenme gerçekleşemez. Döllenme olsa dahi embriyonun yerleşebileceği uygun bir ortam olmadığı için gebelik oluşmaz.

Endometrium kullanılan haplardan dolayı değişen hormonal düzene uyum sağlamaya çalışırken, zaman zaman kanama ve lekelenmeler meydana gelebilir. Bu belirtilerin ortaya çıkmasının nedeni doğum kontrol haplarının içindeki progesteron hormonudur. Bu kanamalar ve lekelenmeler düşük doz östrojen hormonu içeren yeni nesil haplarda daha fazla görülür. Genellikle kanamalar kullanımın ilk 3 ayından sonra kendiliğinden kaybolur. Ama bazı durumlarda aradan aylar geçmesine rağmen bu kanamalar kesilmezken birden de ortaya çıkabilir. Bu kanamanın nedeni de yine progesteron hormonunun endometrium da yarattığı değişikliklerden dolayı kaynaklanmaktadır.

Kanama, adet ya da lekelenme belirtilerinde ne yapılması gerekir?

Doğum kontrol haplarının kullanıma bağlı olarak görülen bu yan etkiler, endişeye gerek duyulmasını gerektirmeyen etkilerdir. İlaç kullanımdan dolayı gerçekleştiği takdirde kullanıma ara vermeden devam edilmesi gerekir. Bir kutuyu bitirdikten sonra verdiğiniz yedi günlük aradan sonra tekrar başladığınız sekizinci günle beraber adet kanaması ya da lekelenme görülür ise, bu gibi durumlarda da adet kanaması dikkate alınmamalıdır. Bu şekilde hapların kullanımına devam edilmelidir. Fakat kanama bir haftadan fazla sürer ise ya da aşırı yoğunlukta bir kanama meydana geliyorsa, muhakkak doktorunuza başvurmanız gerekir. Doktorunuzda bu hapları kesmenizi istemeyecektir ama gerçekleşen kanamanın kesilmesi için ek ilaç takviyesi yapabilir. Doktorunuza danışmadan hapların kullanım düzenini bozarsanız, adet düzensizliklerine neden olursunuz ve gebelikten korunma oranı da düşer. Doğum kontrol haplarının kullanıldığı dönemlerde hamilelik riski çok küçük bir oranda da olsa vardır. Bu yüzden adet gecikmesi durumunda, gebelik testini yaptırmanız gerekir.

Amenore ( adet kanamasının kesilmesi )

Doğum kontrol hapının rahim içini döşeyen endometrium tabakasında incelmeye neden olduğunu belirtmiştik. Ama bazı kadınlarda progesteron hormonunun etkisiyle kanama yaratacak kadar endometrium tabakasında kalınlaşma olamaz. Bu yüzden bazı kadınlarda da hap kullanımına ara verdiği 7 günlük sürede adet kanaması görülmemektedir. Bu durum ciddi bir kalıcı hasar belirtisi değildir. İlaç kullanımına ara vererek yumurtalık fonksiyonlarının kendine gelmesiyle kandaki östrojen seviyesinin artırılması endometriumun uyarılarak tekrar kalınlaşmasını sağlayacaktır. Diğer bir yol ise, yüksek doz östrojen içeren ilaçların kullanılmasıyla da düzenli kanamalar gerçekleştirilmektedir.

Doğum kontrol haplarının kullanımına bağlı olarak görülen adet kesilmeleri, ilerideki gebe kalma potansiyelini kesinlikle etkilemez. Düşük doz kullanılan hapların adet kanamasının kesilmesi gibi belirtilerin olması normaldir. Bu belirtiler ilk yıl % 1 civarındayken birkaç yıl sonra % 5’e kadar görülme olasılığını arttırır.

Doğum kontrol haplarının kullanımında ilk kez adet görülmemesi durumu olduğunda, mutlaka test yapılması gerekir. Bu belirti olası gebeliğin oluşumunu haberdar edebilir. Bu yüzden ilk defa görülen adet kesilmeleri yaşandığında test yapılarak, olası gebeliğin önüne geçilebilmektedir.