Sistit nedir?

Sistit, özellikle bayanlarda görülen rahatsızlıklardan biridir. İdrar kesesinin yani mesanenin enfeksiyonu anlamına gelen tıbbi bir terimdir. Bu rahatsızlığı genel olarak  ‘’idrar yolları enfeksiyonu’’ adı altında da incelenebilmektedir.

İdrar yaparken ağrı, yanma ve sık idrara çıkma gibi şikâyetlere neden olmaktadır. Zamanında ve doğru tedavi edilmez ise, böbreklere kadar ilerleyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Sistit belirtileri

• İdrar yapmada zorluk
• İdrar yaparken yanma, sızlama olması ve sık ama az az idrar yapma
• İdrardan kan gelmesi
• Bulanık ve kokulu idrar
• Karnın alt kısmında baskı ve rahatsızlık hissi
• Çok yüksek olmasa da hafif ateş gibi belirtilerle kendini gösterir.

Ne zaman doktora gidilmesi gerekir?

Bahsettiğimiz gibi sık ve ağrılı idrar yapma şikâyetiniz var ise ve en önemlisi idrarınızdan kan geliyorsa en kısa zamanda doktorunuza başvurmanız gerekir. Sistit olup, antibiyotik tedavisinden sonra tekrar şikâyetleriniz ortaya çıkmışsa eğer, yeni bir tedaviye ihtiyaç duyulacağı için mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir. Şayet aşağıdaki belirtiler ortaya çıkmış ise, enfeksiyonun böbreğe ilerlemiş olduğunu söyleyebiliriz. Bu belirtilerin görüldüğü andan itibaren acil olarak doktorunuza gitmeniz önerilmektedir.

• Sırt ve böğür ağrısı
• Ateş, döküntü, halsizlik
• Bulantı ve kusma

Sistit Neden Olur?

Sistitin en sık nedenleri bakteriyel enfeksiyonlar olmaktadır. Üriner sistem;  böbrekler, böbreklerle mesane arasında idrar akımını sağlayan ureter denen kanallar, mesane ve mesaneden idrar atımını sağlayan üretra denen kanaldan oluşmaktadır. Bu sistemdeki enfeksiyona, üriner sistem enfeksiyonu denir. Üriner sistem enfeksiyonu, bakterilerin dışarıdan sisteme girmesiyle oluşur. İnsan vücudu dışarıdan gelebilecek her türlü tehlikeye karşı savunma mekanizmasına sahiptir. Üriner sisteminin de, bakterilerin girişini ve çoğalmasını engelleyecek bir yapıya sahiptir. Mesane, bakterilerin mesane duvarına yerleşmemesi için önleyici bir madde salgılar. Bu madde aynı zamanda idrar içerisinde bakteri oluşumunu önleyecek madde içermektedir. Tüm bu sıkı güvenlik önlemlerine rağmen, bazı faktörlerden dolayı bakterilerin yerleşmesine ve çoğalmasına neden olmaktadır. Bu faktörlerden bahsedecek olursak;

Bakteriyel mesane enfeksiyonu genellikle cinsel ilişki sonrasında olabilir. Cinsel ilişki sırasında bakteriler uretradan mesaneye kolaylıkla ulaşabilmektedir. İlk kez ilişkiye ya da sık ilişkiye girenlerde sistit riski artar. Bu duruma balayı sisti denmektedir.

Seksüel açıdan aktif olmayan kadınlarda da hatta kız çocuklarında da sistit görülebilir. Çünkü genital bölge bazı bakterilerin kolay bulaşacağı bir bölgedir. Sistitin en önemli bakteriyel etkeni, bağırsaklarda bulunan bir bakteridir.

Genital bölge hijyeninin sağlanmadığı durumlarda sistit olma nedenlerinden biridir. Özellikle tuvalet temizliğinin önden arkaya doğru yapılması gerekir. Anüsdeki bağırsak kaynaklı bakterilerin ön tarafa taşınmaması için temizliğin mutlaka önden arkaya doğru yapılması gerekir.

Ayrıca kadınlarda uretranın kısa olması, erkeklerden daha fazla sistit görülmesinin nedenlerinden biri olmaktadır.

Özellikle normal doğum sonrası sıkça gördüğümüz idrar kesesi sarkması nedeni ile idrar yapılmasına rağmen mesanenin tam boşalamaması da nedenlerden biridir.

Sistit de risk faktörleri nelerdir?

• Doğum kontrol yöntemi olarak diyafram kullanan kadınlarda sistit daha çok görülür.
• Hamilelerde, hormon değişimine bağlı olarak ve bebek büyüdükçe mesaneye baskısı ve idrarın tam boşalmaması nedeni ile daha çok görülmektedir.
• Menopoza bağlı olarak genital bölgede atrofi ( kuruma ) olması,
• İdrar kesesinin tam boşalamadığı durumlar,
• Hijyen amaçlı kullanılan ve alerji yapabilen jel, deodorant ve solüsyon gibi ürünlerin kullanılması,
• Şeker hastalığı, AİDS ve kanser tedavisi gibi immün sistemi olumsuz etkileyen hastalıklar da sistite neden olabilir.
• Kronik hastalığı olan ve idrar sondası kullananlarda daha sık görülür.

Sistit idrar kesesi- mesane iltihabı teşhisi nasıl konulur?

Sistitin neden olduğu belirtilere sahip iseniz bir an önce doktorunuza başvurmanızda fayda var.

Tam idrar tetkiki: İdrarda bakteri, kanama ve enfeksiyon olup olmadığının araştırılması yapılır. Ancak, tetkik için idrar verirken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. İdrar vermeden önce, bol su ile genital bölge yıkanmalı ve kurulanmalı, ilk gelen idrar dışarı yapılmalı ve sonra ki idrar tetkik için kaba alınmalıdır. Bu şekilde vajinal akıntının idrara bulaşması önlenerek, tetkik daha güvenilir olacaktır.

İdrar kültürü: Özellikle tekrarlayan sistitlerde idrar kültürü yapılması gereklidir. Sonucu beklenmeden tedaviye başlanmalıdır. Kültür sonucuna göre, gerekirse ilaçlarlar değiştirilir.

Sistoskopi: Mesanenin içine kamera yardımı ile gözlemleme işlemidir. Genellikle tekrarlayan sistitlerde tanı amaçlı yapılmaktadır. Üretra ve mesane incelenir ve gerekirse biyopsi alınır.

Tekrarlayan sistitlerde ultrason ve röntgen gerekebilir. Bu sayede üriner sistem taşlarını veya doğuşta gelen üriner sistem bozukluklarının tanımlanması için yardımcı olur.

Sistit nasıl tedavi edilir?

Sistitin tedavisi çoğu zaman antibiyotik ilaçlarla gerçekleştirilir. Enfeksiyon etkenli olmayan sistitlerde, nedene yönelik tedaviler yapılır.

Bakteriyel sistit tedavisi:

Sistit tedavisi antibiyotikle yapılır. Tedavinin süresi, kullanılan antibiyotiğe ve tedaviye verilen cevaba göre değişmektedir. Tek kullanımlık antibiyotikler olduğu gibi, 3 gün veya 7-10 gün sürecek antibiyotik tedavileri de olabilir. Buradaki tercih, enfeksiyonun şiddetine, ilaca verilen cevaba, sistit yanında başka enfeksiyon olup olmadığına bakılarak, değişir. Enfeksiyon tamamen geçinceye kadar tedavi devam etmektedir. Tekrarlayan enfeksiyonlarda ise tedavi süresi daha uzun olmaktadır. Tedavi sonrası idrar tetkikinin tekrarlanması da önerilir.

Bakteriyel olmayan sistitte:

Hastalığa neden olacak etken maddelerin uzaklaştırılması ile önlenebilmektedir. Diafram ve spermisid kullanmamak gibi.

Menopoza bağlı gelişen sistitte:

Östrojen hormonunu içeren vajinal fitiller kullanılmaktadır.

Sistite karşı ne gibi önlemler alınabilir?

• Bol bol sıvı tüketin. İdrara çıktıkça, idrar yollarınızın temizlenmesini sağlayacaktır.
• Her 3 saatte bir idrarın boşaltılması iyi olacaktır. Mesanenizin çok fazla dolmasını beklemeyin.
• İdrar yaparken dik pozisyonda oturmanız, mesanenin daha fazla boşalması sağlar.
• İdrar kesesinde sarkma olduğu durumlarda, elle yardımcı olunarak mesanenin daha fazla boşaltılması sağlanabilir.
• Tuvalet temizliğinizi önden arkaya doğru yapmayı unutmayın. Bu şekilde anüsten, ön tarafa bakteri taşınmasını önlemiş olacaksınız.
• Eğer sık sık sistit oluyorsanız, küvette oturarak banyo yapmak yerine, ayakta duş almayı tercih etmelisiniz.
• Vajina ve anüs civarını temizlerken alerjik sabun, jel, deodorant sprey kullanmamaya dikkat edin.
• Cinsel ilişkiden hemen sonra idrarınızı yapın.