Gebelikte döneminde anne adayı ve bebeği olası rahatsızlık risklerinden korumak için mutlaka aşı yapılır. Bu aşılama annenin, bebeğin ve yenidoğanın önlenebilir morbidite ve mortalitesinin azaltılmasına yardım eder. Aşılama sayesinde annenin ve anne karnındaki bebeğin sağlığı korunur, bebeğe geçen pasif antikorlarla yenidoğanın ilk 6 ay içinde enfeksiyonlardan korunması sağlanır. Gebelik döneminde ölü virüs ya da bakteri ve toksoid kullanılarak yapılan aşılamalarda şimdiye kadar herhangi bir risk görülmemiştir. Bu bağlamda emzirme döneminde de aşılama yapılmasının herhangi bir sakıncası yoktur. Gebelikte aşılama rutinine genellikle gebeliğin 2. üç aylık dönemde başlanır.

Gebelik dönemindeki aşılamada amaç;

• Gebelik sırasında fetüsü konjenital malformasyon, büyüme geriliği, ölü doğum ve nörolojik sorunlara sebep olan enfeksiyonlardan korumak,
• Erken doğum riskini azaltmak,
• Gebelik sırasında daha şiddetli seyreden hastalıklardan anneyi korumak,
• Yenidoğan enfeksiyonlarını azaltmak şeklinde sıralanabilir.

Gebelik döneminde anne adayına kızamıkçık, suçiçeği gibi canlı aşılar zararlı olduğu için uygulanmaz. İhtiyaç olursa bu aşıların gebelik öncesinde tamamlanması gerekir.

Gebelikte Hepatit B aşısı

Hepatit B taşıyıcısı olan annelerin bebeklerine doğum sırasında bu hastalık bulaşabilir. Bu sebeple de Hepatit B taşıyıcı annelerin bebeklerine doğar doğmaz ilk 12 saat içinde hepatit B aşısı ve immunglobulini uygulanmalıdır.

Gebelikte influenza (grip) aşısı

Grip aşısı her yıl oluşan antijene göre hazırlanan bir ölü virüs aşısıdır. Gebelikte grip aşısı yapılmasının şimdiye kadar herhangi bir olumsuz etkisi görülmemiştir. Bu bağlamda emzirme döneminde de güvenle yapılabilir. Hatta gebeliğin 2. ve 3. üç aylık sürecine grip mevsiminde geçirecek olan tüm anne adaylarına grip aşısı yapılmalıdır.

Gebelikte tetanos aşısı

Gebe kalmadan önce aşı yaptırmamış olan gebe kadınlara gebeliğin ikinci ve üçüncü üç aylık dönemlerinde birer ay ara ile iki doz tetanos aşısı verilir. İlk uygulamadan 6 ay sonra ise üçüncü doz verilir. Ancak gebelik öncesinde tetanos aşıları serisini tamamlamış gebelerde eğer 10 yıldan fazla süre geçmişse tek doz verilirken, aradan 10 yıl geçmemişse yeniden uygulanmasına gerek yoktur.
Gebelikte tetanos aşısının yapılması çok önemlidir. Zira bir yenidoğanda gelişebilecek tetanos % 60 oranında ölümcül olur. Bu da çok büyük bir risktir.

Hamilelikte; kızamık, kabakulak, kızamıkçık, suçiçeği aşısı gibi canlı aşıların yapılması sakıncalıdır. Ancak tetanos aşısı canlı mikroorganizma içermediğinden ve tetanosa yakalanma riski ölümcül olduğundan gebelikte mutlaka uygulanmalıdır.

Tetanos aşısı yapılan anne adayının bünyesinde oluşan antikorlar bebeğe de geçer ve bebeği yenidoğan döneminde oluşabilecek tetanos hastalığına korur. Bu aşının hamilelikte yapılmasının temel nedeni bebeği yenidoğan tetanosundan korumaktır. Doğumdan sonra da bebeğe DTB (difteri, tetanos, boğmaca) aşısı şeklinde üçlü aşı yapılır ve tetanosa karşı da bağışıklık sağlanmış olur. Daha sonra tetanos aşısının 10 yılda bir tekrarı yapılmalıdır, aksi halde bağışıklık bozulur.

Gebelikte tetanos aşısı ne zaman ve kaç kere yapılır?

Gebelik dönemi içinde tetanos aşısı her dönemde yapılabilir. Ancak sıklıkla 3. ayın bitiminden sonra uygulanır. Anne adayı eğer daha önce tetanos aşılarını tam olarak yaptırmışsa ve son aşılamanın üzerinden 10 yıldan az süre geçmişse gebelik sırasında yapılması gerekmez. Daha önce aşılamalar tam yapılmamışsa ya da son aşının üzerinden 10 yıldan fazla süre geçmişse gebelikte genellikle 5. ve 6. aylarda 1 ay arayla toplam iki kere tetanos aşısı yapılır. İkinci aşıdan 6 ay sonra anneye bir doz daha aşı yapılır. Bazı uygulamalarda bu aşıdan 1 yıl sonra bir doz ve sonraki 1 yıl sonra bir doz daha yapılarak toplam 5 doza tamamlanmaktadır. Ancak bu zorunlu görülmez.

Gebelik dönemi içinde anne adayının kirli bir metal ile kesilmesi gibi tetanos açısından riskli bir durum yaşanması kalınması durumunda aşı ile birlikte tetanos immunglobulin de yapılır.

Gebelikte tetanos aşısı söz konusu olduğunda hiç aşılanmamış gebeler en az iki doz tetanos aşısı almalıdır ve ikinci doz doğumdan en az iki hafta önce tamamlanmış olmalıdır. Bu iki doz arasında yeterli süre olmadıysa tek doz tetanos aşısı almış gebenin ve bebeğinin tetanos hastalığı açısından risk altında olduğu bilinmelidir.

Hamilelikte difteri-tetanos-boğmaca (DTB – 3’lü aşı) aşısı yapılabilir mi? 

Difteri – tetanos – boğmaca 3’lü aşısında bulunan boğmaca aşısı da aynen tetanos ve difteri gibi toksoid olarak üretilmektedir, yani gebelikte sakıncalı olan canlı bakteri içermez. Bu nedenle bu 3’lü aşının hamilelerde uygulanmasında bir sakınca yoktur, ancak gebelik rutininde uygulanmaz. Fakat gebelikte boğmaca enfeksiyonu riskinin arttığı düşünülürse bu 3’lü aşının yapılması önerilir.

Hamilelikte tetanos aşısının uygulanma dönemi

Öncelikle klostridium tetani  verilen virüs; vücuda yerleştiğinde vücut kasılmaya başlar ve çok tehlikeli olan, hatta ölüme kadar varabilen tetanos  hastalığı ortaya çıkar. Özellikle de küflü ve paslı aletlerin vücutta yaraya, deliklere yol açması tetanos hastalığına sebep oluyor. Bu hastalıktan korunmak için küçük, büyük herkesin ve özellikle de gebelerin dikkat etmesi gerekiyor. Tetanosun çok kolay bulaşabilen bir hastalık olması, anne adayları için gerekli önlemlerin alınmasını zorunlu kılıyor. Tetanos hastalığını önlemek için yapılan tetanos aşısı, gebelikte ve doğum sonrasında bu hastalığa yakalanma riskini ekarte ediyor.

Tetanos aşısı genellikle gebe kalmadan önce yapılması gereken aşılar içindedir. Fakat çoğu anne adayı bu önemli olan bu aşıyı gebelikten önce değil de, hamilelik içinde yaptırmaktadır. Kızamıkçık, boğmaca, kızamık, suçiçeği gibi aşıların aksine, tetanos aşısı ise hamilelerde uygulanabilen bir aşıdır. Hem anne adayı ve hem de bebek bu aşı sayesinde tetanosa karşı bağışıklık kazanmakta, hastalık riskini yok etmektedir.

Hamilelikte tetanos aşısının uygulanma haftası için kesin bir dönem, tarih bulunmaz.  Anne adayı, hamile olduğunu öğrendiği zamandan başlayıp, doğuma kadar geçen süre içerisinde, tetanos aşısı yaptırabilir. Uzmanlara göre aşıyı gebeliğin erken dönemlerinde yaptırmak çok daha doğru olmaktadır. Genel olarak gebeliğin 3.  ayından sonra tetanos aşısı için uygun zamanlardır. Anne adayı hamilelik muayenesi için doktora başvurduğunda bu aşı ve testlerle ile ilgili doktor tarafından bilgilendirilir ve aşı zamanı planlanır.

Gebelikte tetanos aşısı zamanlaması

İlk doz tetanos aşısı: Gebeliğin 4. ayında yapılır ve koruma süresi yoktur.

İkinci doz tetanos aşısı: 1. tetanos aşısından en az 4 hafta sonra yapılır ve 1 ile 3 yıl arasında koruma sağlar.

Üçüncü doz tetanos aşısı: 2. tetanos aşısından en az 6 ay sonra yapılır ve 5 yıl süreyle koruma sağlar.

Dördüncü doz tetanos aşısı: 3. tetanos aşısından en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte yapılır ve 10 yıl süreyle koruma sağlar.

Beşinci doz tetanos aşısı: 4. tetanos aşısından en az 1 yıl sonra ya da bir sonraki gebelikte yapılır ve doğurganlık çağı boyunca etkin koruma sağlar.

Tüm bunları göz önünde bulundurarak tetanosun çok ciddi bir sağlık sorunu olduğu ve korunmak için mutlaka aşılanması gerektiği bir gerçektir. Özellikle de gebe kalmadan önce ya da gebelikte tetanos aşısı yapılmamasının sonucu ölümcül olabilir.