Normal şartlar altında üreme çağındaki, yani ergenlikten menopoza kadar olan dönem içindeki kadınlar ortalama ayda bir kez yumurtlar. İşte bu yumurtlama işlevi de eğer gebeliğe engel başka bir sorun yoksa kadının bebek sahibi olabileceğinin göstergesidir. Düzenli olarak yumurtlayabilen kadınlar genellikle korumasız cinsel ilişki yaşadıklarında ortalama bir yıl içinde gebe kalabilirler.

Ancak bazı çiftler için bu durum o kadar da kolay olmamakta, bebek sahibi olabilmek için üremeye yardımcı tedavi yöntemlerini denemek ya da en azından planlı bir cinsel ilişki yaşamak, yumurtlama günlerinde korumasız cinsel ilişkiye girmek gerekebiliyor. Bu bağlamda bir dönem denendiği halde doğal yolla gebelik elde edilemezse kadınların yumurtlama dönemlerini takip etmeleri, iyi bilmeleri gerekir.

Yumurtlama olayı, adet dönemi ile ilişkili olduğundan adetleri düzenli olan kadınlar, yumurtlama dönemlerini kolaylıkla hesaplayabilirler. En son adet kanamasının başladığı tarihi bilen kadın, yumurtlama dönemini de, bir sonraki adetinin başlayacağı günü de hesaplayabilir. Çünkü bir sonraki adetin başlangıç gününe 14 gün kala yumurtlama gerçekleşecektir. Ancak bu hesap adet dönemlerinin düzenli seyrettiği kişiler için geçerlidir. Şöyle ki; 28 günde bir adet gören kadın, bir sonraki adetine 14 gün kala yumurtlayacaktır. Aynı bağlamda 30 günde bir adet gören kadın ise bir sonraki adetine 15 gün kala yumurtlar.

Yumurtlama ve hamile kalma ilişkisi

Bebek sahibi olmak isteyen her kadının aklına gelen sorulardan birisi; yumurtlama olmadan hamile kalıp kalamayacaklarıdır. Ancak burada kadının yumurtlamadan ve yumurtlama olmamasından ne anladığı önemlidir. Kadın menopoza girdiyse, hiç yumurtası kalmadıysa, normal olarak yumurtlayamaz ve gebe kalması da imkansız hale gelir. Fakat kadın; normal üreme çağındayken, henüz yumurta rezervi tükenmemişken bazı aylar yumurtlama gecikiyorsa ya da bazı aylar hiç yumurtlamıyorsa gebelik imkansız değildir, mümkündür. Aksi bir durum yoksa kadının adet gününe 14 gün kala yumurta onu saran folikülden çıkar, yani yumurtlama olayı gerçekleşir. Elbette ki bu 14. gün hamilelik için en doğru zamandır. Ancak kadın bu yumurtlama dönemi olan 14., 15. günlerin dışında hamile kalamayacak diye de bir durum yoktur. Gebelik söz konusu olduğunda yumurtlamanın gerçekleştiği gün cinsel ilişkiye girilmesi, gebe kalmayı çok daha mümkün hale getirir. Ancak üreme hücrelerinin kimi zaman 2 -3 gün canlı kalabildiği düşünüldüğünde yumurtlama dönemi dışında da gebe kalınabilir. Bu bağlamda bir sonraki adet kanamasının başlamasına 17 gün kala 2 günde bir 1 hafta boyunca korumasız cinsel ilişkiye girmek gebe kalma ihtimalini artıracaktır. Bu bir haftalık dönem içinde erkekten gelen spermlerin yumurtayı yakalaması ve döllenmenin gerçekleşmesi olasılığı yüksektir. Zira spermler yumurtada 3 gün kadar yaşayabilmektedir. Aslında nadir olsa da bazı durumlarda bu süre 5 güne kadar da uzayabilmektedir. Spermler yumurtada ortalama 3 gün yaşayabildiği için de döllenme olayı cinsel ilişkiden 3 gün sonra da gerçekleşebiliyor. Bu bağlamda yumurtlama dönemi takip edilmediği halde de oluşabilen gebelikler bu duruma bağlanabilir.

Yumurtlama olmadan gebelik mümkün mü?

Bir kadının gebe kalabilmesi, hamileliğin oluşması için sperm ve yumurtanın buluşması gerekiyor. Yani erkekten sperm gelmezse kadının yumurtası bir işe yaramaz, kadında yumurta üretimi yoksa spermin varlığı gebelik getirmez. Hal böyle olunca gebelik için temel şart; kadının yumurtası, erkeğin de sperminin olması, bunların birleşmesidir. Doğal yolla elde edilen gebeliklerde rahim içindeki tüplerde sperm ve yumurtanın döllenmesi gerçekleşir ve daha sonra döllenen yumurta rahme yerleşir. Ancak tüm bunların gerçekleşebilmesi için en başta kadının yumurta, erkeğin de sperm üretiminin devam ediyor olması gerekiyor.

Yumurtlama olup olmadığının öğrenilmesi

Kadının doğal yollarla gebe kalamadığı durumlarda yumurtlama olmadığından şüphe edilebilir. Bu gibi bir durumda yumurtlamanın olup olmadığı eczanelerde satılan ovulasyon testleriyle ya da bir sağlık kuruluşunda doktorun yapacağı testle anlaşılabilir. Özellikle hormon tahlilleri ve yumurtalıkların uzmanlar tarafından incelenmesi ile yumurtlama olup olmadığı anlaşılır. Yumurtlama için hormon tahlilleri adetin 3. günü ve 21. günü yapılır.

Yumurtlama olmaması ve tüp bebek tedavisi

Bebek sahibi olmayı ileri bir yaşa ertelemek isteyen kadınlar için yumurta dondurulması işlemi uygulanmaktadır. Zira yaş ilerlediğinde yumurta rezervi düşecek, doğal yolla ya da üremeye yardımcı yöntemlerle gebe kalmak zorlaşacaktır. İşte böyle yaşın ilerlemesi, bir hastalığın tedavisi dolayısıyla ilaç kullanılacak olması, ileri yaşlarda yumurtanın tükenecek olması gibi durumlarda tüp bebek tedavisiyle gebe kalabilmek için kadının yumurtaları uygun koşullarda dondurulabilir. Dondurulmuş sağlıklı yumurtaları olan kadının yumurtlama fonksiyonları artık çalışmıyor olsa da gebe kalması mümkündür. Zira tüp bebek tedavisinde kadının yumurtaları ve erkeğin spermleri laboratuar ortamında bir araya getirilir ve döllenme gerçekleştirilir. Bu döllenmeden elde edilen en sağlıklı embriyolar da anne adayının rahmine transfer edilir. Böylelikle gebelik meydana gelir.  Bu bağlamda tüp bebek tedavisinde kadının yumurtlamasına gerek yoktur. Ancak normal bir korumasız cinsel ilişki ile yumurtlama gerçekleşmeden gebelik elde edebilmek mümkün değildir.

Hiç yumurtlama olmaması ve gebelik

Kadında hiç yumurtlama olmaması durumu anovülasyon olarak ifade edilmektedir. Bu durumda kadının hamile kalma ihtimali yoktur. Yukarıda anlatıldığı üzere anovülasyon tespit edilebilen bir durumdur.

Yumurtlama olmamasının (anovülasyon) belirtileri

• Adet kanamaları genel olarak düzensizdir.
• Adetleri arasındaki zaman dilimi uzundur.
• Adet kanamaları bazen daha şiddetli olurken bazen de normalin altında olur.

Yumurtlama olmamasının nedenleri

• Aşırı stres altında olma,
• Psikolojik travmalar yaşama,
• Aşırı yoğun egzersiz programı,
• Ani bir şekilde kilo kaybı,
• Aşırı şişmanlık (obezite),
• Beslenme bozuklukları (Anoreksia, Blumia),
• Bazı kronik ciddi hastalıklar,
• Polikistik over sendromu,
• Beyinde hipofiz bezi ile ilgili sorunlar,
• Hipofiz tümörleri,
• Süt hormonunun yüksek olması,
• Prematür ovaryan sendrom,
• Troid bezi bozuklukları,
• Menopoz öncesi dönem,
• Emzirme döneminde olma (bu dönemde bazı kadınlarda süt üretimi adet kanamalarını geciktirir, düzensizleştirir),
• Turner Sendromu gibi genetik nedenler,
• Antidepresan ve antipsikotik gibi kullanılan bazı ilaçlar,
• Yumurtalık tümörleri,
• Hiperandrojenizm, adrenal yetmezlik gibi adrenal bezi hastalıkları,
• Böbrek üstü bezi hastalıkları kadınlarda yumurtlamanın olmamasına sebep olabiliyor.

Yumurtlama olmamasının tedavisi

Kadında yumurtlama olmadığının tespit edilmesinin ardından yumurtlamayı sağlayacak tedaviye başlanabilir. Zira anovülasyon bazı durumlarda tedavisi olan bir rahatsızlıktır. Ancak burada tedavi hastanın gebelik isteyip istememesine göre değişebilir. Çünkü bazen kadın gebelik istemediği halde, adetleri düzene girsin diye de yumurtlama tedavisi görebilir. Gebelik düşünmeyen hastalarda genellikle klinik değerlendirme sonucunda hormonsal ilaçlar ile adet düzenleyici tedavi verilir. Bu tedavi hastanın yaşına, anovulasyonun sebebine, diğer hastalık ve şikayetlerin varlığına göre değişkenlik gösterir. Kadının gebelik isteme durumunda hastaya ovulasyon indüksiyonu, yani yumurtlama tedavisi, yumurta büyütme tedavisi uygulanır. Bu tedaviler ile kadının yumurtlayabilmesi sağlanabilir.