Genç kızların ergenliğe geçiş evresindeki fizyolojik değişimi kapsayan ilk menstruasyon yani ilk adet kanaması tıp literatüründe menarş olarak adlandırılmaktadır. Menarş ergenlik dönemi ile genç kızların doğurganlığının artık aktifleştiğinin göstergesi olarak yaşadığı hormonal değişim sürecidir. Ülkemizde genç kızların adet dönemi yani ortalama menarş yaşı 11-14 olarak kabul edilmiştir. Ancak bu yaş aralığını beslenme, çevresel ve genetik faktörler etkilemektedir. Özellikle annenin adet görme yaşı, genç kızların adet görme yaşında belirleyici rol oynamaktadır.

Erken menarş nedir, neden olur?

Kızların adet görme yaşının normal sınırları 11-14 yaş aralığıdır. Fakat bazı nedenlerden dolayı bu yaşlardan önce ve sonra adet görülebilir. Kız çocuklarının 9 yaşından önce adet görmesi ve diğer puberte (ergenlik) belirtilerinin eşlik etmesi erken menarş olarak adlandırılmakta ve normal kabul edilmemektedir. Erken menarş çeşitli faktörler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Ancak genel olarak herhangi bir neden bulunamaması sonucunda idiyopatik olarak tanımlanmaktadır.

Erken menarşın en sık karşılaşılan nedenleri aşağıdaki gibi olmaktadır:

• Beyin ve yumurtalıklarla ilgili hormon salgılayan tümörler
• Dışarıdan alınan ilaçlar
• Böbrek üstü bezleri ile ilgili bazı hastalıklar ve tümörler erken menarş nedenleri arasında yer almaktadır.

Kız çocuklarının küçük yaşlarda adet görme nedenleri arasında en çok annesinin doğum kontrol haplarını ya da benzeri hormon ilaçlarını alması söz konusu olmaktadır. Bu nedenle ebeveynlerin ilaçları çocuklarının ulaşamayacağı yerlerde muhafaza etmesi gerekir. Ancak dışarıdan alınan ilaçlara bağlı olarak yaşanan vajinal kanamalar, ciddi bir sağlık sorununa yol açmayan geçici bir durumdur.

Fakat bunun dışında yaşanan erken menarş nedenlerinin araştırılması ve mutlaka tedavisinin yapılması gerekir. Erken yaşlarda adet gören kız çocuklarının kemik epifizleri daha erken dönemlerde kapandığı için, kemik gelişimi durarak kız çocuklarını kısa boylu olmasına neden olmaktadır. Kemik gelişimi için büyüme tedavileri ile birlikte psikolojik destek uygulanmaktadır.

Kız çocuklarının en geç kaç yaşına kadar adet görmesi gerekir?

Kız çocuklarının ilk adet görme yaşı 11-14’tür. Ancak en geç 14 yaşına kadar adet görmesi gerekir. Ergenlik belirtileri arasında genital ve koltuk altında tüylenme, göğüslerde büyüme gibi puberte belirtileri başlamış ise adet kanamasının 16 yaşına kadar gerçekleşmesi gerekir. Fakat herhangi bir ergenlik belirtisi ve adet kanaması gerçekleşmiyor ise, primer amenore olarak adlandırılan mutlaka araştırılması gereken bir durum ortaya çıkmaktadır.

Adetin başladığı ilk yıllardaki düzensiz kanamalar normal kabul edilmektedir. Bu düzensizlik kapsamında adet miktarında ve gününde farklılık görülebilirken, hatta 3-5 ay gibi aralıklarla adet kanaması gerçekleşebilir. Bu durum vücudun henüz hormonal adaptasyonu olarak ilerleyen yıllarda düzene girecektir.

Adet görme yaşını etkileyen faktörler nelerdir?

Birçok faktör kişinin hormonal sistemini etkileyerek, erken yaşlarda ya da daha geç yaşlarda adet görmesine neden olabilmektedir. Aşağıdaki faktörler erken menarş yani erken yaşta adet görme nedenleri arasında yer almaktadır:

• Gelişmiş ülkelerin yaşam tarzına bağlı olarak kız çocukları erken yaşlarda adet görebilir.
• Kentsel yerleşim alanlarında yaşayanlar
• Düşük rakımda yaşayanlar
• Ekvatora yakın bölgelerde yaşayanlar
• Hafif kilolu kız çocukları
• Yapılan araştırmalara göre görme engelli kız çocuklarının erken yaşlarda adet gördüğü tespit edilmiştir.

Geç yaşta adet görme nedenleri:

• Kırsal bölgelerde yaşayanlar
• Aşırı ve ağır egzersiz yapanlar

• Beslenme bozukluğu olanlar
• Soğuk iklimlerde yaşayanlar
• Obezite (aşırı kilo) sorunu geç yaşlarda adet görme nedenleri arasında yer almaktadır.